M
M	afk. 1000
M	afk. meter
M	afk. moeder, ook vaak doopheffer / Meter
M	afk. monsieur, mijnheer, meneer, (de) heer
M	afk. municipaliteit, gemeentebestuur, Burgemeester en Wethouders
M	afk. marraine, meter, doopmoeder
m	afk. mater, moeder
M.	afk. Magistor, meerdere, academisch geschoold persoon
m.p.	afk. manu propria
m.ria.	afk. manu propria, eigenhandig en ook mia. bv. eigenhandig ondertekend
maaien	doorklieven
maaiman	maaier
maakmakelaar	huwelijksmakelaar, koppelaar
maakster	koppelaarster
maalder	schilder
maalderieman	smid voor klein werk zoals scharen, sloten
maaldrager	postbode, koerier
maalgetter	strijder meestal gewapend met een strijdhamer, ook als maelgetter gevonden
maalsboekje	zie avondmaaltje
maandeel	maandsoldijbrief
maankop	slaapmiddel
maant-wyser	zie calendier
maarschalk	is een krijgsman maar ook een paardenknecht / hoefsmid
maatje	inhoudsmaat, meestal bij graan, 1 maatje = 2 spint, maar ook 1/8 spint
maatsman	metselaar
mabersteen	marmer
mac	afk. maçon, vrijmetselaar
macellarius	slager
macellio	zie macellarius
macello	zie macellarius
machenare	metselaar
machinate	kwaadstoking = iemand die onenigheid veroorzaakt. Stoken, kwaad,
machinatie	kwaad, stoken
machineeren	kwaadspreken, stoken kwaad-brouwen? berokkenen
macht brieff	volmachtbrief, akte, waarbij iemand tot iets gemachtigd wordt
machtbrief	zie macht brieff
machte	lies, schaamdelen
machytsch	metselwerk
macies	magerheid, schraalheid
macis	die niet komt opdagen bij een rechtszaak
mactator	zie macellarius
maculature	kladpapier, scheurpapier, omslag
macule(e)ren	bevlekken, bekladden
maddach	een volle dag maaien als verplichting opgelegd
made	weiland, hooiland, ook een landmaat
madebeemt	zie made
madelaer	boedelbeheerder, zaakwaarnemer
madelaere	beheerder, (ste), bestuurder, ( ster), bestuursambtenaar
mademan	zie maaiman
mademersch	hooiland, weiland, grasland
mader	maaier
maderijn	ahornhout
madesloot	afscheidingssloot tussen twee weilanden of landerijen met gras begroeid
madevelt	zie made
mae	zie made
maecbrief	testament, uiterste wilsbeschikking
maech,	zie maeg
maechgelt	het aandeel, door de bloedverwanten gedragen in de som, waarmee een door een hun gepleegde doodslag wordt geboet
maechgescheit	boedelscheiding
maechscheidt	zie maechgescheit
maechswage	aanverwant
maechtael	verwantschap. (tegenover bloedverwantschap) de naaste bloedverwanten
maeck	zie; make
maecken	zie: maken
maeckgescheyt	zie; maechgescheit
maeckinghe	zie: makinge
maecmaker,	huwelijksmakelaar, zie ook; maecsman
maecsel	een roerende of onroerende zaak die door de rechter kan worden verkocht ter voldoening van een schuld
maecsman	bloedverwant of vriend van een in het huwelijk tredend persoon, die met drie anderen de huwelijkse voorwaarden tussen de wederzijdse ouders in orde maakt
maeg,	verwant, bloedverwant
maegdaer	ongehuwd, jonge man
maeghedelinghe	boedelscheiding
maegschap	verwantschap, bloedverwantschap
maegsibbe	bloedverwantschap
maegsoene	deel van het zoengeld dat betaald wordt als schadeloosstelling bij een doodslag of ernstige verwonding
maegswager	zie maechswage
maegt	maagd, jonge ongehuwde vrouw
maegtale	graad van bloedverwantschap
mael	rechtshandeling
maelboom	boom die een grens aangeeft
maeldenier	zie maelgenier
maeldery	maalrecht
maeldrager	postbode, koerier
maelge	gesp, ring, haak om iets mee vast te maken, ook een penning met een waarde van een halve penning
maelge	wapenschild
maelgelt	belasting op het gemalen graan voor de bierbrouwerijen, ook maalloon
maelgenier	marskramer voor kleine voorwerpen van metaal
maelget	houten hamer
maelgetter	krijgsman met een strijdhamer
maelgie	zie maelge
maelloen	zie maelgelt
maelloot	loodje, als vergunning om te malen
maelpegel	merkteken voor het waterpeil bij watermolen
maelslot	slot op een kist
maeltote	onwettige belasting of heffing
maenboec	registerboek waarin de schulden staan genoteerd
maenbrief	dagvaardiging, soms ook schuldbekentenis
maendach	maandag
maenen	vragen om een vonnis aan schepen of leenmannen tijdens recht zitting
maennesse	dagvaardiging
maensdach	zie manedach
maent	maand
maents	maandelijks
maentsiec	maanstonde hebben, ongesteld
maentstont	3o dagen dienst in de kerk, na het overlijden
maer	paard
maerlepit	zie maerleput
maerleput	mergelput
maerschalc	hoefsmid
maerstal	paardenstal
maerstaller	paardenknecht
maerte	dienstmeid, maand maart
maerten	de werkzaamheden van een dienstmeid
maertse	grens
maesjes	doosjes ?
maestre	meester, leraar, meerdere,
maet	zie made
maetchenaer	zie maatsman
maetgelt	meetrecht
maetroede	maatstok
maetschap	vereniging, genootschap
maetselar	zie maatsman
maetsem	zie metse
maetsman	metselaar
maexman	zie; maecsman
maeybempd	maailand
maeydagh	maaidag
maeyen	maaien
maeyman	zie maaiman
mag.	afk. Magistor, meerdere, academisch geschoold, meester
magazijn	voorraadschuur, pakhuis
mage	knaap, jongeling
magedekijn	maagd, een pas geboren meisje
magelein	marjolein
magenaes	voedsel
Magensche	Mainz
magenscheid	boedelscheiding
magescheid	boedelscheiding. vaak ook als maegescheit
magesijn	waarzegger, tovenaar
maget	maagd
magetoge	opvoeder, met de opvoeding belast persoon
magicus	zie magesijn
magie	toverkunst, geesthandel ?, toverkunst
magister	meester, leraar, meerdere,
magister civium	burgemeester
magistraat	overheid, overheer (overheerser?) die de baas is over iemand
magistri	van de aanvoerder, meester
magnanime	grootmoedig, groothartig, edelmoedig
magnanimiteit	grootmoedigheid
magneet	noordsteen, zeilsteen = de steen waarop het kompas is gebaseerd (magnetisch)
magnificentie	heerlijkheid, pracht, grootdadigheid
magnificq	heerlijk, grootdadig, groots
magnitude	grootheid
magnus	groot
magnus magister	grootmeester
magschaft	bloedverwantschap
magus	tovenaar
mahuusmeester	lid van het bestuur van een oudemannenhuis
maia	mei
maicken	zie: maken
maige	bloedverwant
maii	zie maia
maille	zie maelge
mainplevie	een recht van de man door het huwelijk waardoor hij heer en meester wordt van al de roerende en onroerende goederen, de inschulden en acties van zijn vrouw
mainten	afk. maintenant, nu, thans, op dit moment
mainteneren	handhaven, standhouden
maintenue	handhaving, bescherming
maintineren	onderhouden
maion	afk. maison, maison, huis, woning, gebouw, tehuis
maiorennis	zie majorennis
maiores	zie majores
maire	burgemeester, schout, was uitsluitend belast met de bestuurlijke taken
maiseel	vleeshal
maiseele	zie maiseel
maius	mei
majesteit	majesteit, hoogheid, hoogmachtigheid, mogendheid
majeur	meerderjarig(e), volwassen(e)
majeure	zie majeur
majolicabakker	plateelbakker, schilderde met majolica op gebakken aardewerk
majorennis	meerderjarig
majores	voorvaderen, voorganger, voorouders
majus	bloeimaand, mei
makagie	beschikking bij uiterste wil, legaat
make	uiterste wilsbeschikking voor het gerecht gepasseerd
makelaar	tussenhandelaar
makelaer	zie makelaar
makelgelt	maakloon, kosten
makeman	zie; maecsman
maken	(enen iet). bij uiterste wilsbeschikking aan iemand schenken, vermaken
makinge	in het algemeen: een uiterste wilsbeschikking
malade	melaatse
maladerie	zie maladrie
maladrie	hospitaal, leprozenhuis
malafide	zie malefidei
malcander	elkaar
malcanderen	tegenover staand(e), overleggen, ook; met elkaar
malcontent	ongenoegen, het ontevreden
malder	inhoudsmaat, speciaal voor graan, 1 malder = 1/22 last, ook gezien 1/18 last en 2 mud en 1/4 mud. ook was er een kleine Gelderse malder = ca 125 ltr. en een grootte Gelderse malder van ca 137 ltr.
malder	zie molder
male	reistas, valies
maledictie	vloek, kwaadspreken, lastering
malefidei	ter kwader trouwe
maleren	in kleur borduren
malerie	het recht op het malen van het graan in een bepaald gebied, een soort banrecht
malevolentie	kwaadwilligheid
malfacteur	boosdoener
malget	zie maelget
Malgetten	met een houten of loden hamer slaan of bekloppen
malheur	malheur, ongeval, ramp
malheureux	rampspoedig, ongelukkig
maligna febri	door een kwaadaardige koorts
maligneeren,	met kwade trouw
maligniteit	boosaardigheid
malitie	boosheid, kwaadheid
maljenier	klein ijzerwerk handelaar, vaak een marskramer
malkanderens gesigte (in)	tegen over elkaar, elkaar aanziend
malleator	ijzersmid
malt	mout
malversare	zie malversatie
malversatie	slecht beheer, ambtsontrouw, ontrouwe waarneming van een bediening, verduistering van gelden
mam	vrouwenborst
mambaer	zie mambaar
mamboort	kind van het mannelijk geslacht
mamburnus	regent, voogd
man	afk. manouvrier, dagloner
manachier	dreigementen
manbaar	huwbaar
manbode	gerechtsbode aan het feudaal leenhof
mancamer	leenhof
mancipatie	vereigening, tot zijn bezit maken, overlevering
manciperen	eigen geven, vereigenen, tot zijn bezit maken
manckaert	manke, kreupele
mancorn	diverse soorten koren ondereen gemengd
mandaat	bevel, last, ook heldendaden
mandach	gerechtsdag
mandadoor	opzichter in N.O.I.
mandaet	lastbrief, bevelschrift, ook heldendaad
mandament	bevel, beveling, daagceel? (bevelschrift?)
mandans	bevelgever
mandataris	bevelhebber
mandateur	zie mandans
mande	gemeenschappelijk
mandeel	het aan een bepaald iemand toekomend deel
mandeeren	bevelen, bevel doen, belasten, lastgeven
mandel	aantal stroschoven, soms 12 soms 16
mandemakere	mandenmaker
mandement compulfoir	dwanglevering, een dagbrief (dagvaarding) met dwanglevering is een dwangbrief waarbij een gerechtsschrijver wordt gedwongen of bevolen om iemand een afschrift van een gewezen vonnis of dingtalen te geven of gedagvaard om de reden te geven waarom hij dat nalaat.
mandement compulforaal	zie mandement compulfoir
mandement de appel	brief van appel waarin iemand wordt gedagvaard te verschijnen voor een hoger hof of hogere rechter
mandement de appel in forma	brief van beroep waarin het gewezen vonnis van een lagere rechtbank geen voortgang in uitvoering zal hebben terwijl men in beroep is bij een hogere rechtbank
mandement de appel in forma met de clausule van inbibitie	zie mandament de appel in forma
mandement impetreeren	in een dagbrief verzoeken iemand te dagvaarden
mandement in actie te institueeren	een dagbrief (dagvaarding) om zijn vermeend recht in te stellen, een dagbrief (dagvaarding) waar bij iemand een ander die zich laat verluiden (zoals bericht wordt) iets tot zijn laste te hebben, dagvaard, dat hij het zelde rechtelijk zal hebben in te brengen
mandement in cas petitoir	een dagbrief, (dagvaarding) van rauwe eis ( eis zonder voorafgaande aanmaning of toestemming van de rechter) of een dagvaarding van eerste eis, waarbij een eiser van een gedaagde iets rauwelijk of ten eerste, zonder te voren daar over recht gesproken te hebben, is eisende als zijn eigen goed
mandement in cas van asfeurantie	een dagbrief (dagvaarding) om een verzekeraar uit rechte van verzekering te dagvaarden
mandement in cas van indemniteit	een dagbrief, (dagvaarding) om schadeloos gehouden te worden. Of een dagbrief, (dagvaarding) waarbij iemand een ander dagvaard ten dien einde, dat deze hem alle schade op enig goed vallend volgens belofte zal hebben af te keren.
mandement in cas van salaris	een dagbrief (dagvaarding) om te hebben betaling van zijn verdiende loon
mandement in cas vanguarant	een dagbrief, (dagvaarding) in geval van vrijwaring, waarbij iemand een ander dagvaard, ten einde dat bij hem zal vrijwaren voor de uitwinninge (verhalen )
mandement om betaling van renten	een dagbrief (dagvaarding) om te hebben betaling van de jaarlijkse geldwinning (geld opbrengst)
mandement om de arrementen van een proces aan te nemen	een dagbrief (dagvaarding) om een geding te hervatten, een dagbrief (dagvaarding) om een zaak van een overledene aan te nemen en voort te zetten
mandement om een obligatie te kennen	een dagbrief (dagvaarding) om een handschrift te herkennen of te ontkennen
mandement pænaal	een dagbrief (dagvaarding ) met boetedwang, waarbij iemand op straffe van een hoge boete iet verboden wordt te doen.
mandement van arrest op een persoon	een dagbrief (dagvaarding ) met verlof tot aanhouding van de persoon, als de aanlegger (hij die dagvaard) in zijn verzoek schrift te kennen geeft dat de gedaagde een vreemde is of verdacht wordt van vluchten
mandement van beneficie van inventaris	een dagbrief (dagvaarding ) om een boedelbeschrijving en/of goederen te geven
mandement van cessie	een dagbrief (dagvaarding ) om zijn inschulders (die iets verschuldigd zijn) te mogen dagvaarden om afstand te mogen doen van zijn goederen
mandement van complainte	de klacht die men doet in cas van nieuwigheid, als iemand in zijn rustig en vredig bezit geweld, of hinder aangedaan werd
mandement van declaratie van schade en de interresten over te nemen	een dagbrief (dagvaarding) waarbij iemand een andere om welke reden er schade is ontstaan of heeft gehad dagvaard om die rekening over de geleden schade over te nemen en de schade te vergoeden, ’t welk plaats heeft als er toezeggingen zijn gedaan
mandrita	herder, monnik
mane	‘s morgens vroeg, vroeg in de morgen
manedach	maandag
maneet	leenmans eed, leeneed
maneit	de tijd van een man tussen zijn 20e en 50e jaar
mange	een werptoestel voor stenen, blijde
mangeding	terechtzitting van een leenhof
mangelaar	die koopwaar verhandelde door ruiling
mangelborden	schrobborden
mangelstocken	om wasgoed uit het hete water te halen
mangelt	zoengeld voor een zeer zware mishandeling en doodslag
mangeltocht	handelsverkeer
manger	verkoper van etenswaar etc.
manghelijnghe	onderlinge koop en verkoop van goederen
mangheltuchte	handel,
manheit	zie maneit
manheve	het gewicht aan koopwaar die een man kan heffen
manhuus	oudemannenhuis
manhuys	leenhof
maniement	handelingen
manier	manier, wijze, zede
manifest	manifest, openbaar, verklaring
manifesteren	manifesteren, openbaren, verklaren
maninge	de vraag om een vonnis door de schout, oproeping om voor het gerecht te verschijnen, invordering van een (geld)schuld
manisse	zie maennesse
manleen	leen erfelijk in de mannelijke linie
manlijcheit	de mannelijke geslachtsorganen, mannelijk karakter
manmate	oppervlaktemaat, oppervlakte die een man maaide in een dag
mannbar	meerderjarig
manne-staeghe	manshoogte
mannen	uithuwelijken
mannen (hoir).	een man nemen, huwen.
mannewaerhede	woord van eer
manoordeel	door een leenman gewezen vonnis
manquement	ontbreken
manqueren	ontbreken, in gebreke blijven
mans	vochtig, nat
manslacht	doodslag
manslachtich	moorddadig
manslachtigheyt	moordneigingen
mansman	achterleenman
mansoor	mannelijke nakomelingen
mansstoel	stoel met leuning
manssurcoot	mantel
mansuarius	boer, keuterboer
mansuetude	zachtmoedigheid
mansus	grote hoeve
mantelinge	beplanting
mantelkind	bij wettiging door een huwelijk nam de moeder het kind onder de linker mantelslip en daarna was de (schand)vlek van onechtheid verdwenen.
mantrouwe	erewoord, op mijn eer als man
manu propria	eigenhandig, bv ondertekend
manuaal	handboek, handdoek, handzaam
manufacture	handwerksel, werk van wevers
manumiteeren	vrijlaten, ontslaging, vrijmaking
manvolc	de mannelijke bevolking
manwaerheit	erewoord, op mijn eer als man
manwijf	getrouwde vrouw
maquerelle	koppelaarster
maraan	Spanjaard, Spaanse jood?
maras	moeras, poel, laagland dat vaak drassig was
marbelbusse	albastvaas, marmer vaas
marbeleerder	schilder die panelen beschilderd als of het marmer was
marbelsnider	steenhouwer
marbelsteen	marmer
marc	gewicht voor goud en zilver te wegen
marcas	betaalmiddel, mark
marcboom	grensboom of grenspaal, grensmarkering
marcgenoten	de gezamenlijke gerechtigden of erfgenamen van een “mark”
marchand colporteur	straatkoopman
marcheeren	aantrekken, aantreden, streven
marchepiet	vloerkleed
marckgeldt	overdrachttaks, ook staangeld voor een marktkraam op de markt
marckvoocht	provoost
marcsteen	grenssteen
marctale	het aantal”marken of “ponden” waarop het belastbare vermogen wordt geschat
marctcorf	gesloten mand
marctemar	visemmer voor naar de markt
marctliede	verkopers op een markt
marctmoeder	vrouw belast met het schoonhouden van de marktplaats
marctridder	zwendelaar, oplichter
marcttaïnge	samenscholing van gewapend volk op de markt
marctvager	straatveger
mardijker	dagloner, los werkman in N.O.I.
mare	poel, moeras, buitendijkse geul
mare	stilstaand water, ook spook
maréchal ferrant	hoefsmid
marellen	spel met 12 of 9 stenen of platte schijven
marge	kant, bladrand, boort
marginalist	klerk in een archief
mariage	huwelijk
mariage de conscience	huwelijk gesloten na samenleving
mariage de convenance	huwelijk uit berekening
mariage in extremis	huwelijk op het sterfbed
mariage trouver la nappe	een vrouw huwen die al haar eigen meubels en inboedel heeft
marinarius	matroos
maris	van de man, echtgenoot
marita	bruid, echtgenote, getrouwde vrouw
maritata	getrouwd
maritatus	zie maritata
mariti	echtpaar
maritus	bruidegom, echtgenoot, getrouwde man
maritus et tutor legitimus	wettig man en voogd
markebanken	gerecht voor geschillen over de marktrechten etc.
markeboec	boek waarin de marktrechten zijn opgeschreven
marken	brandmerken
markganger	bediende belast met het inkopen op de markt in N.O.I
marleput	mergelgroeve
marmotte	wanstaltig figuur
marokijn	geitenleer
marokijnwerker	geitenleer bewerker
marpahis	stalmeester
marque	merkteken, teken
marquer au fer rouge	brandmerken
marquis	markgraaf
marraine	meter, doopmoeder
mars	grasland of beemd dat vaak onder water loopt, of omsloten is door water
mars	mast
marscalcus	maarschalk
marschenares	huurling
marser	zie marskramer
marsklimmer	scheepsgezel
marskramer	handelaar in kleine goederen die rond trekt
marsman	zie marskramer
marsuparius	tassenmaker
marte	zie maerte
marte	dienstmeid
marteel	ijzeren hamer, strijdhamer, moker
martelie	marteling, kwellen meestal om geloofsredenen
marterwoche	laatste week voor Pasen
martii	van maart
martire	zie martelie
martius	maart
martse	zie marteel
mas	van het mannelijke geslacht, echtgenoot
masculin	mannelijk
masculini generis	van het mannelijke geslacht
masel	slachthuis, vleeshal
maser	knoestachtige uitwas aan een stam
maseur	non, kloosterzuster
masier	armoedig huisje
masiere	stenen of lemen omheining om tuin, kerkhof, maar ook een kast in de muur
masiere	muur opgetrokken van steen of leem om kerkhof, tuin of als scheidingsmuur
masieregat	opening in een muur
masque	momaanzicht, grijns
masqueren	vermommen, mommen
massacre	moord, moorden
massacreren	vermoorden, moorden
massarius	pachter
masse	klomp
masseur	zuster
massif	dicht, hecht, vast, louter
massijs	massief
masteluun	mengsel van tarwe en rogge
masten-makery	bedrijf waar scheepsmasten werden gemaakt
mastenmaker	scheepstimmerman voor de masten
mastenmeter	beëdigde keurmeester van masten
mastledere	zeer lange ladder
mastschaep	mest schapen, schapen speciaal voor het vet gefokt
mat	landmaat, afmeting is verschillend per plaats / streek
mat	vloertegel, grondtegel
mate	beemd, ook makker, ploegmaat
maten	inhoudsmaat voor graan = ca 43 ltr.
mater	moeder, ook kloosteroverste
mater meretrix	ongehuwde moeder
materiaal	stoffelijk
materialista	handelaar
materie	stof, sake, etter
materna	meter
materne	moeder overste
maternel	moederlijk, van 's moeders lijve
maternitas	moederschap
maternus	van moeders zijde
materse	schooljuffrouw, onderwijzeres
matertera	tante van moederszijde
matertera magna	oud- of groottante van moederszijde
matertera major	achter-oudtante of achter groottante van moederszijde
materterna	peet.
materus (bvn)	van moederszijde
matewonde	afmeting van een wond, afmeting bepaalde de hoogte van de boete voor de dader
mathæse	wiskunde
matiarius	worstmaker
matinus	maart
matratse	matras, eigenlijk een hoes die gevuld kon worden tot matras
matres	lerares
matricularius	koster
matrikel	register, kerkregister
matrima	minderjarige dochter, waarvan de moeder nog leeft
matrimoni vinculo copulati sunt	zijn verbonden door de band des huwelijks
matrimonialis	echtelijk, wettig
matrimonialiter copulati sunt	zijn in de echt verbonden
matrimonie	huwelijk, echt, moedersgoed
matrimonio coniuncti	in de echt verbonden
matrimonio coniungere	in de echt verbinden
matrimonio coniunxi	ik heb in de echt verbonden
matrimonio juncti sunt	zijn in het huwelijk verbonden
matrimonium	huwelijk
matrimonium clandestinum	geheim huwelijk
matrimonium claudicans	wettelijk onvolkomen huwelijk
matrimonium coniuncti	zijn in het huwelijk verbonden
matrimonium conscientiae	geheim huwelijk
matrimonium contrahunt	sluiten een huwelijk
matrimonium contraxerunt	hebben een huwelijk gesloten
matrimonium inierunt	zijn een huwelijk aangegaan
matrimonium morganaticum	niet volgens zijn stand gehuwd, huwelijk met de linkerhand, morganatisch huwelijk
matrimonium occultum	geheim huwelijk
matrimonium putativum	(zogenaamd=) ongeldig huwelijk
matrimonium virgineum	Jozefshuwelijk, kuis huwelijk
matrimoniun juncti sunt	zijn in het huwelijk verbonden
matrimus	minderjarige zoon, waarvan de moeder nog leeft
matrina	meter, peetmoeder, stiefmoeder ook; peettante
matris	van de moeder
matris soror	moederszuster
matromonio ex primo	uit het eerste huwelijk
matrona	voorname gehuwde vrouw, vrouw van stand, vrouw op gezette leeftijd
matrone	huismoeder, eerlijke vrouw
matruela	dochter van de zuster van de moeder
matruelis	neef, nicht, zoon of dochter van tante
matschuddinge	graanafval
matse	knots, strijdhamer
matselaere	metselaars
matsen	metselen
matsuwedrager	strijder gewapend met een matse
matte	beddenzak, matras, strozak
mattenmacher	matrassenmaker
mattenoot	schepeling
matteren	moede maken
matulinam	in de morgen
mature	(vroeg)tijdig
maturiteit	rijpheid
matutinam	zie matulinam
matutinus	in de morgen, vroeg in de morgen
maximegrond	grondregel, grond
mayen	maaien
mc	afk. on compte, mijn rekening
md	afk. marchand, koopman, handelaar, verkoper, winkelier
Md.	afk. huw. akte, moeder van de bruid
me	afk. mère, moeder, moederdier, r.k zuster, moeder-overste
me	afk. maître, meester in de rechten, advocaat, heer, vrouw, meester(es), gebieder, baas, onderwijzer(es), leermeester, schoolmeester, voorganger
me	zie afkorting me
Me.	afk. van Mâitre, rechtsgeleerde b.v. advocaat, notaris
mea	zie meus
mea licentia	met mijn toestemming
mechanice	mechanice, werkelijk
mechanicq	ambachtsman, handwerker, vuig, karig, vrek, hoetelachtig?
mechaniseren	mechaniseren, hoetelen?, handwerken
medalie	medaille, pronkstuk, potpenning (een zeer gaaf exemplaar van een penning)
mede	wei- of hooiland
medeborge	is met iemand samen borg voor iets
médecin	arts, dokter
mededeler	compagnon, deelhebber, vennoot
medegave	bruidsschat, huwelijksgift
medegebuur	buren
medegelden	meebetalen
medegeldinge	geldelijke bijdrage
medegeselle	deelgenoot in een handelszaak, compagnon
medegeven (enen iet).	goed aan zijn kind bij het huwelijk meegeven
medeheemrader	medebestuurder van de dorpsgemeente, gemeenteraadslid
medehelpen medehoir	mede-erfgenamen
medehoir (s)	mede erfgenaam
medeïngeseten	mede inwoner van een gemeenschap
medeleven (enen iet).	zich bij gelegenheid van het huwelijk van zijn kind verbinden tot het uitkeren van een geldsom of een rente.
medeliggen	bijslaap, gemeenschap hebben
medelijftocht	lijftocht van een weduwe bij het scheiden van de boedel
medelijftochte	de lijftocht die een weduwe meekrijgt bij haar scheiden uit den boedel
medelopen	zich verbinden (borg geven) om aan een kind bij het trouwen een bepaalde som (goederen) mee te geven
medemoeder	doopmoeder
medemolen	meekrapmolen
medepant	onderpand
medereder	verfbereider uit meekrap
medeseven	medelid van een “zeventuig”, dit zijn zeven getuigen in een grenscheidingszaak die verklaren wat de juiste grens scheiding is
medesweren	samen met anderen een eed afleggen
medevader	doopvader
medewisen	vonnis in iemands voordeel wijzen
mediateur	middelaar
mediatie	bemiddeling
medicamente	medicamenten, geneeskruiden, geneesmiddelen, artsenij
medicijn	medicijn, arts
medicijne	medicijn, geneesmiddel, geneeskunde
medicinaal	medicinaal, heelzaam
medicinæ doctor	stadsdokter
medicineren	medicineren, genezen, helen
medicus	médecin ook; de middelste vinger
medicyne	zie medicijne
mediëren	mediëren, middelen
medietas	helft
mediocre	middelmatig, middelbaar
meditatie	betrachting, bezinning, overleg
mediteren	betrachten, overwegen, bezinnen
mee	sterkedrank met honing bereid, ook meekrap een plant waarvan de wortels worden gebruikt
meelassijs	accijns op meel, belasting op meel
meelbuiler	apparaat om zakken met o.a. Meel te vullen
meelder	zie meelker
meelker	molenaar
meelman	meelverkoper
meelzetter	ambtenaar belast met de inning van belastingen
meen	gemeenschappelijk, algemeen eigendom
meenboedel	onverdeelde boedel, gemeenschap van goederen
meenheit	burgerij
meenre	voerman
meenreweide	gemeenschappelijke weide
meensam	gemeenzaam
meenschap	vleselijke gemeenschap, beslapen
meensliede	gezworenen uit de burgerij, vertegenwoordigers van de burgerij.
meensman	zie meenteman
meente	gemeente, burgerij, marktplaats
meentegoet	gemeente eigendom
meentemae	gemeenschappelijk hooiland
meenteman	beëdigde vertegenwoordiger van de burgerij
meenten	gemeentewerken, algemene onderhoudswerken
meentevolc	het mindere volk
meentocht	vergadering van gerechtigden, ingelanden
meenwerc	werkzaamheden van algemeen belang waartoe burgers werden opgeroepen bv, wachtlopen,
meenwijf	prostitué, deerntje, snol
meerder	soort landmeter belast met aangeven erfafscheidingen
meersterre	Poolster, Noordster
meesselaer	metselaar
meesteklercke	hoofdklerk
meester	persoon die in zijn beroep de meesterproef heeft afgelegd en als zelfstandige mag werken en leerlingen opleiden
meesteren	genees-of heelkunde behandelen, cureren
meesteres	gouvernante, ook bestuurster van begijnenhof,
meestergelt	verschuldigd loon aan de meester van een ambacht
meesterknaap	ambtenaar die in houtvesterij zaken rechtspreekt, opzichter over een werkplaats, intendant, rentmeester
meesterman	baas, persoon onder de meeste in rangorde
meesterproef	afsluitende proef van bekwaamheid van een gezel om na slagen zich meester te mogen noemen
meet	weiland, hooiland, ook een landmaat, zie ook; made
meetland	wei- of hooiland
mei parochiani	mijn parochianen
meibede	belasting die in de maand mei moest betaald worden
meidag	de 1e mei
meier	pachter van een hoeve, ook eerste knecht op een boerderij
meier	baljuw
meierman	zie meier
meilinc	in de maand mei geboren dier
meinake	medeplichtig aan moord of doodslag
meisch	meiboter, boter van het nieuwe gras
meisen	minderjarig meisje
meisniede	de gezamenlijke huisgenoten, het gehele gezin, de familie inclusief het personeel
melancolie	zwaarbloedigheid, zwaarmoedigheid, zwartgalligheid
melancolijcq	zwaarmoedig, zwartgallig
melber	meelhandelaar
melcbuur	melkschuur, melkhuis
melccamer	plaats waar de melk bewerkt en bewaart wordt
melcspice	vat voor melk
meldebert	boodschappenleitje
melder	verrader, verklikker
meldinge	aangeven van een misdaad of van een geheim
melesoen	zie menisoen
melisoen	buikloop
melk-aaden	melkvaten
melkmengel	inhoudsmaat 1 melkmengel = 2 mengel ca 1.8 ltr
melle	molen
mellen	trouwen
mellicida	bijenhouder, imker
melnare	molenaar
melodie	zet geluid, zoet luidendheid, zang-gekweel
melodieus	melodieus, zoet luidig
melxkesen	kazen van zoete melk?
membranarius	perkamentmaker
membrane	vlies
membrum	lid
memoriaal	gedenkboek, kladboek
memoriabel	gedenkwaardig
memorie	zielenmis
menage	huisraad, huishouding, huisgezin, huislijkheid
menageren	huishouden, met omzicht en de maat gebruiken, zuinig zijn
mendeltag	witte donderdag voor Pasen
mendica	bedelares
mendicans	bedelaar, bedelen
mendicant	bedelmonnik
mendicus	zie mendicans
meneen	treken
menestreel	muziekmaker,
mengel	inhoudsmaat, 1 mengel = 2 pint, =1,5 stoop
menger	handelaar
menisoen	buikloop
menist	doopsgezinde
menkeler	koopman
mennegat	weg over andermans land, ook gat in de weg
mennen	zie minnen
mennepert	trekpaard
menneroede	rijzweep
menneweg	weg waarover de wagens reden om de oogst binnen te brengen
mensa pauperum	armen tafel
mensator	meubelmaker, paneelmaker
mense	in de maand
mensel	metalen ring om stokeinde, om splijten te voorkomen
mensis	maand
mensium	maanden
menstruus	een maand oud, maandelijks
mensure	maat, maatslag, roe-tale
mensurnale	dertigste
mentie	mededeling, vermelding, melding, gewag
mentioneren	melden, gewagen
menu	afk. menuisie, timmerman voor fijn timmerwerk, meubelmaker, schrijnwerker
meo consensu (de)	met mijn toestemming
meraude	smaragd
mercator	koopman
mercator cerae	washandelaar
mercator ferri	ijzerhandelaar
mercator granorum	graanhandelaar
mercenarius	dagloner
merciser	merkijzer waar mee een merk wordt aangebracht
merckel	fronton, driehoekge versiering aan bovenzijde gebouw
mercsteen	steen die iets bepaald bv grenspaal
mercurii dies	woensdag
merdaelge	mestvaal, ook verachtelijk volk
mere	modderige plaats, schandpaal
mère célibataire	ongehuwde moeder
meren	een grenspaal zetten, ook vergroten
merer	ambtenaar belast met het afpalen (= grens aangeven) van de eigendomsgrenzen
meretrix	prostitué, deerntje, snol
merge	merrie
mergen of morgen	landmaat, betekend letterlijk de hoeveelheid grond die voor de middag geploegd kan worden (ca 1 ha)
mergendus	de dopeling
mergentaal	aantal morgens of mergens
mergschonk	ruggengraat
meridie	op het middaguur
meridies	middag
meringe	vermeerderen
merite	merite, verdienste
merke	grenssteen, grenspaal
merkelijcheit	opmerkzaam
merkende	oplettend, opmerkzaam
mersch	moerasland, vochtig land omgeven door waterlopen
mersch	zie mars
merse	koopwaar, ook mand voor koopwaar van een marskramer
merseman	marskramer
merseman	rondtrekkende koopman
merseman	zie marskramer
mersenaris	huursoldaat
mersschip	schip voor de grote vaart, koopvaardijschip
merssijs	accijns op kramerijen
merzler	marskramer
meschant	snood
mescontent	onvernoegt, ontevreden zijn over een iets, misnoegt
mescontentement	ongenoegzaamheid, misnoegen
mescontenteren	misnoegen
mesekiste	schanskorf
mesel	meestal doelend op melaatsheid, slecht aan toe zijn
mesgroeve	mest- en/of beerput
meshegtjen	het heft van een mes
meskief	zie miskief
mesmaker	messenmaker
mesplaetse	mestvaalt
mesrode	kettinghond, hond op het erf als bewaker
mesrode	kettinghond, hond op het erf als bewaker
mess	afk. messidor, maand van de oogst
messade	mest, uitwerpselen
messagier	Veldwachter, ook boodschapper, bode
messe	afk. messire, edele heer,
messelgier	stadsbode, boodschapper
messene	zie mestplaetse
messene	zie mesgroeve
messers	afk. messieurs, mijne heren
messidor	juni
messien	zie messade
messinc	geelkoper,
meste	zie mestplaetse
mestgat	weg over andermans land om de mest over te vervoeren
mesus	misbruik, verzuim
met	landmaat
met onse handen	eigenhandig
met proffijt	met voordeel
met wille ende consent	met goedkeuring van
met’er woon	metterwoon, van hier uit (vertrokken)
metaal	bergwerk, goudmengsel
metalen	heraldiekteken, goud en zilver weergegeven door geel en wit
metator	proever
mete	oppervlakte- en landmaat, is het zelfde als gemet
metekrynck	verbonden, huwelijk (s verbintenis), verwantschap
meter	wichelaar, tovenaar ook lengte maat, doopmoeder
meter	afk. van landmeter
meteroede	meetstok
metropool	hoofdstad
mets	zie metse
metse	metselaar
metsehamer	bikhamer, metselaars hamer
metseldiender	opperman, sjouwer
metsen	metselen
metsgaders	zie mitsgaders
metsiger	slager
mette	doopmoeder, meter
mettebote	pantoffels, warme schoenen voor de vroegmis
metten eersten	bij de eerste gelegenheid die zich voordoet, zo spoedig mogelijk
mettene	vroegmis of nachtmis, vaak om 3 uur 's nachts
meu	tante, nicht en stiefmoeder
meubelen	tilbare goederen, inboedel, roerende goederen
meui	zie meu
meuje	zie meu
meuke	inhoudsmaat voor graan, 1 meuke = 1/4 zak
meunich	monnik
meuraer	secreetruimer, fecaliën ophaler
meurt	hoeveelheid gehakt of gezaagd hout ca. ¼ m3
meurte	lengtemaat, 1 meurte = ?
meus	mijn
meuse	Maas
meuse inferieur	het gebied ten oosten van de Maas
meye	mei, bloeimaand
meyeavont	de dag vóór 1 mei
meyer	boer, hoofd van het personeel op een boerderij, ook een rentmeester aangesteld over meerdere boerderijen
meyer	hoofd van het personeel op een boerderij, in oorsprong de hoofdknecht die de boerderij zelfstandig runt en bestuurt, ook; rentmeester ook; boerderij, degene die een boerderij bestuurd voor de ‘heer’
meyerman	zie meyer
meyster van recht	jurist, gepromoveerd in het Romeinse en Canonieke recht
mezekouwen	openingen boven toegangen in de gevels waar doorheen men kokende olie, stenen en ander vuil kon gooien op aanvallers
Mg	afk. huw. Akte, moeder van de bruidegom
mgr	afk. Magistor, meerdere, academisch geschoold, meester
micke	gaffelvormige staak van de galg waarin het hanghout ruste
middachsdages	op het midden van de dag
middel	het midden van iets, ook een tussenpersoon, middelmatig
middelaar	bemiddelaar, tussenpersoon
middelbaere	bedoeld wordt meestal, van diverse afmetingen, ook gemiddeld
middelderlands	de “Nederlandse” taal van 1150-1550
middelen	geldmiddelen
middenacht	40770
middenogust	zie middelacht
middevasten	zie midvasten
middeweke	woensdag
middewinterdach	zie midwinter
midenisse	oneer, schande, blaam
mids-gaders,	zie mitsgaders
midvasten	de 4e en soms de 3e donderdag voor Pasen
midwinter	25-12-2011, 1e kerstdag
midzoemer	zie midzomer
midzomer	24-06-2011, st. Jan
miede	loon, beloning voor arbeid
mieden	huren, ook graslanden
miestekoe	gemeste koe
miesten	mesten
miesterij	heelkunde
mietling	dagloner
mignon	troetelkind
migr	afk. migratie, verhuizing, verplaatsing?
migreren	verhuizen
mijn water makende	urineren (de)
mijne	gelaat
mijnmeester	pachter van het “mijn” recht. De rechten bij bepaalde verkopen b.v. Vis
mile	het gebied, dat zich een mijl ver rondom een stad uitstrekt, en waarover grote steden zich veelal zeker recht van toezicht aanmatigden. "bannmeile", "banlieue."
miles dimissus	gepasporteerd soldaat
miles gregarius	gewoon soldaat
miles hollandicus	Hollandse soldaat
miles in servitio Hollandorum	soldaat in dienst van de Hollanders
miles,(itis)	soldaat
milies	duizendmaal
militair	oorlogs (betrekking hebbend), die in krijgsdienst is,
militeren	tegenstrijden, strijden
militie	oorlog
militus	soldatenkind
millesimus	1000e
millioen	tien honderd duizend, honderdduizendtig
mimesis	na-aping
min	voedster, vrouw die een kind van een ander voed (borstvoeding)
min van waerdije	van weinig waarde
minderzahl	een getal van een jaartal met de weglating van de honderdtal nullen
mineur, mineure	minderjarig (e),
mingel, mengel	inhoudsmaat, 1 mengel = 2 pint, =1,5 stoop
minister	dienaar
minister Verbi divini	dienaar des Goddelijk woord, predikant
ministerie	bediening, dienst
ministreel	zie menestreel
minne	zie min
minnebode	bode te paard
minnehuis	oudenliedenhuis, bejaardenhuis
minnen	paarden voor een koets leiden door een koetsier
minor Ætas	minderjarigheid, onmondigheid
minorennis	minderjarig
minorese	minderjarige
minoriteit	minderjarigheid, onmondigheid
minuteren	ontwerpen
minutor	aderlater, heelmeester
minuut	goedgekeurd en vastgesteld consept
minuyte	bewerp = schets, ontwerp, voorschrift, kladde,
mirakel	wonderwerk, wonderdaad
mirakelspel	toneelspel waarin een wonder wordt uitgebeeld dat aan god of een heilige wordt toebedeeld
miraude	smaragd
mirkelick	merkelijk, aanzienlijk
miscaveren	failliet gaan, ook verongelukken
miscontentement	ongenoegen, misnoegen
miscontenteren	misnoegen
misdanken	weigeren
misdoen	een zwaar misdrijf plegen
mise	onkosten, uitgifte
mise	een vrouw huwen die al haar eigen meubels, inboedel heeft
misen	kosten
miserabel	ellendig, deerlijk, jammerlijk
miseratie	erbarming ?, deernis
misere	jammerlijk
miserecorde	barmhartigheid
miserere mei	15e zondag na Drievuldigheid
misereri	ontfermen, erbarmen
misericordia domini (plena est terra)	2e zondag na Pasen
miserie	ellende, jammer, deerlijkheid, jammerlijk, ellendigheid
mishoeden	slecht bewaken van iets
mishoop	mesthoop
miskief	ongeval, noodlottig toeval
misklocke	klok die oproept voor de kerkgang
mislezer	priester zonder vaste parochie
misniemaert	ter kwader naam en faam bekend
misniet	ongeluk
misogame	huwelijkshater
misogamie	huwelijksverachting
misogynie	vrouwenhaat
mispelbloem	heraldiekteken, Gelderse bloem, meestal met vijf smalle bladeren
misplegen	begane misdaad
misraden	verkeerde raad geven
missa angelica	de engelenmis, uitvaartmis voor kinderen
missaeken (van iet).	iets ontkennen, voor vals verklaren, ook ontkennen dat men iets bezit, verbergen
misschriven	vervalsen, verkeerd schrijven
missive	officieel ambtelijk schrijven, brief, schrijven
mißive	zendbrief
missiven	dienstbrief, ambstbrief
missyfbrief	zie missiven
mistalen	slecht betalen
misterie	verborgenheid
mistrouwen	wantrouwen
misvallen	miskraam
mite	betaalmiddel, koperen munt, gelijk aan 1/3 penning
mitigatie	verzachting
mitigeren	verzachten, verlichten, matigen
mitsgaders	tesamen met b.v. inwonen bij een familie
mitten scarpsten examinieren	ter pijnbank leggen.
mittfasten	de 4e en soms de 3e donderdag voor Pasen
mittsommer	40718
mittwinter	25 december, kerstmis
mixi sunt	zijn gehuwd in een vreemde parochie
mixte	gemengd
mixtus	gemengd
ml-ft	afk. maréchal-ferrant, hoefsmid
MM	afk. Monsieur, mijnheer, meneer, (de) heer
Mme	afk. Madame, mevrouw, dame
Mmes	afk. Madames, dames
mmes	afk. Mesdames, dames
mobile	mobilair, roerend, beweeglijk
mocke	lichtekooi
modde	modderpoel
modderaar	straatveger
mode	mode, wijze
model	voorbeeld, ontwerp, schets, ontwerp, toonbeeld
moderamen	bestuur van een kerkelijke vergadering
moderateur	middelaar, tussenspraak
moderatie	bemiddeling, matiging
modereren	middelen, matigen
moderne	hedendaagse
modest	zedig
modestie	zedigheid
modice de suis vivens	bescheiden van zijn eigen geld levend
modificatie	matiging, bemiddeling
modiste	hoedenmaakster
modo	onlangs
moedelingen	met voorbedachte rade, ook in drift gedaan
moederader	naam van de slagader bij vrouwen
moederateurs	zij die de overeenkomst hebben geregeld
moederslacht	schuldig aan de dood van zijn moeder
moedersone	onecht kind
moederswijn	zie moedervarken
moedervarken	zeug
moeghen	mogen
moei	zie moeye
moeie	zie moeye
moeij	zie moeye
moeije	tante, nicht, ook stiefmoeder
moeldenaer	zie moelder
moelder	molenaar
moelnaer	zie moelder
moenc	monnik, kluizenaar
moer	moeras, drassig land
moerachtig terrein	drassig terrein
moerich	moerassig gebied
moermaal	gezwel, gat of open wond aan een been
moermaker	turfsteker
moerman	turfboer, turfhandelaar
moermeester	belast met het toezicht op het vervenen van het moeras.
moerneringe	veenderij
moersmokkel	dievegge
moescoppe	stropen, uitdenker verboden wijze om aan geld te komen
moeskopper	plunderaar, zwerende soldaat
moeye	moei, tante, nicht en stiefmoeder
moeyekint	kind van een moei, tante, nicht en stiefmoeder
mogen	kunnen
moijen	maaien
mokke	lichtekooi
mol	mol, zacht, murw, ook zoet wit bier
mola	molen, ook gezien molensteen
molarius	molenaar
molde	melkvat
moldenhauer	troggenmaker
molder	inhoudsmaat, speciaal voor graan, 1 molder = 1/22 last, ook gezien 1/18 last en 2 mud en 1/4 mud. ook was er een Gelderse molder = 125 ltr. Een Gelderse molder van 137 ltr
molenban	het molenrecht
molenbeke	wateraanvoer beek voor de watermolen
molenbrief	akte waarin omschreven de rechten en plichten van de molen-pachter, eigenaar
molencare	opvangbak voor het gemalen graan
molendinarius	zie molarius
molendium,	zie mola
molenheer	eigenaar van de molen, niet de molen pachter of gebruiker
molenman	molenaar
molenmare	een aan iedereen bekend gerucht, bericht
molenmerch	weiland bij een molen
molenpage	molenpaard
molenpert	Zie molenpaard
molenrecht	rechtsregels van en voor de banmolen
molenscijns	molenhuur, belasting op de molen
molenstal	molenerf
molensteller	stelde de schrobbemolen in, onderdeel van de voorspinmachine voor het weven van lakenstof
molenvat	inhoudsmaat, speciaal voor graan, 1 molenvat = 2 halster, 4 halster = 100 kg
molenvoller	molenaar die een volmolen bediend
molenwanc	verplichting om te malen in een bepaalde molen (banmolen)
molenwater	voorraad water in de molenbeek of molen-vaart, beek
molest	overlast, lastigheid, verveling, kwelling
molesteren	overlasten, lastig zijn, moeilijk vallen, kwellen
moliëren	wroetten, stichten, aanrichten, betrachten
molina	zie mola
molitor	molenaar
molkenboer	melkveehouder, kaasmaker, zuivelmaker
molkenhuus	melkhuis
molkenvat	melkbus
molnen	molenheer
molre	molenaar
molster	maalloon, ook een bepaalde hoeveelheid gemalen graan
mombaer.	voogd, door zijn bloedverwantschap met de pupil als zodanig aangewezen
mombaerscap	voogdij
momber	voogd over onmondigen
momberscap	zie: mombaerscap
momboirs	voogden, voogd
momboor	zie momboirs
momboor mane	s morgens vroeg, mannenkraambed, bij sommige primitieve volkeren bestaat het gebruik dat de man enige tijd in bed blijft nadat zijn vrouw van een kind bevallen is
moment	ogenblik
momus	nijdiger?, hekelaar, spotter
monachus	monnik, kluizenaar
monarch	vorst, overheer
monarchie	een persoon regering, alleenheerser
monasterium	klooster
mondigen	mondig maken, zelf mogen handelen als de leeftijd van 25 jaar nog niet was bereikt (meerderjarig)
mondigheid	handelingsbekwaam
mondkok	hoofd van de keukenbrigade
monetarius	munter, muntmeester
monialis	non, religieuze
monicie	waarschuwing, een gerechtelijke akte die aan de excommunicatie moet voorafgaan
monicjoncfrouwe	non, kloosterzuster (ongehuwd)
monicvrouwe	getrouwde vrouw die in een klooster trad
monitie	vermaning
monitiones	huwelijksafkondiging
monitum	kerkelijke vermaning
monksuer	monsieur
monopolie	voorkoop, opkoop, inkoop
monopoliëren	verkopen, opkopen
mons	monsieur
monsr	afk. Monsieu
monster	kloosterkerk
monster	ondier, misgeboorte, wanschepsel, schrikdier, gedrocht, staal, prouve ?
monsterdore	kerkdeur
monsteren	tonen, pronken
monstrantie	vertoning
monstreus	wanschapen, misvormd gedrochtelijkig
mont	berg, heuvel ook; voogdij
montcost geven	te eten geven
monteren	monteren, opklimmen, bedragen, toerusten
monument	monument, gedenkteken, graf
mool	meel
moolnaar	molenaar
moonbrief	aanmaningsbrief
moordgaten	de openingen tussen de kantelen
moortbrander.	opzettelijke brandstichter
moortbrant.	zie moortbrander.
moortdaet	moord met voorbedachten rade
moosgat	voorloper van gootsteen
moppen	baksteen van een groot formaat
moraal	moraal, zedelijk, zedig
moram gerens	verblijvend
morbis	door ziekten
morbo	door ziekte
morbo colico	door een darmziekte
morbo contagioso	door een besmettelijke ziekte
morbo febrili	door een koortsachtige ziekte
morbo incognito	door een onbekende ziekte
morbo languido	door een kwijnende ziekte
morbo levi	door een lichte ziekte
morbo pectorali	door een borstziekte
morbo variolorum	door pokken
morbu caduco	door de vallende ziekte
morbus	ziekte
more christiano	op christelijke wijze
morellinge	een spel, met 12 (of 9) steentjes gespeeld
morganatisch huwelijk	niet volgens zijn stand gehuwd, huwelijk met de linkerhand. geldig huwelijk tussen een man van hogere adel en een vrouw van lagere stand, welke burgerlijke uitwerking door een bijzondere, het standsverschil van de vrouw en de kinderen regelend verdrag uitgesloten is.
morgen	oppervlakte maat, groot ca 0,8-1 ha, in elk deel van het land anders van oppervlak. de oppervlakte die men in een morgen kon ploegen, ook is hooien vermeld? 1 morgen = 6 hondt = 600 roeden (Rijnland) 1 hondt = ca.1419 m2, 1 roede = 14 m2
morgengave	geschenk van een man gegeven ‘s morgens na de eerste huwelijksnacht aan de vrouw, vaak ook zijn geldelijke inbreng in het huwelijk
morgengeld	bijdragen van de ambachten aan de kosten van waterschap, de kosten werden omgeslagen naar het aantal hoeve oppervlakte
morgenster	heraldiekteken, knots met ijzeren punten
morgenwachte	wacht in de vroege morgen
moribundorum sacramenta	de sacramenten der stervenden
morientium sacramenta	de sacramenten der stervenden
moris est (ut)	zoals gebruikelijk is
morose	korzelig, kwaad, gemeen, prikkelbaar
morositeit	korzeligheid, kwaadheid
morre	mes, dolk, steekwapen
mors	een lijk, de dood, het overlijden
mors civilis	burgerlijk dood, verlies van burgerrechten, zijn burgerrechten verloren hebben
morse	op een bedrieglijke wijze
mort	afk. mortuus, gestorven, overleden. ook; dood
mort-né	doodgeboren
mortaal	mortaal, dodelijk, sterfelijk
mortaexe	strijdbijl
mortalitas sacra	in de zaligheid gestorven
mortaliteit	sterfelijkheid
mortaliter laesus	dodelijk gewond
mortboge	strijdboog
mortbranden	door brandstichten vernielen
mortbrant	door opzettelijk brandstichten iemand te vermoorden / doden
morte improvisa	door een onvoorziene dood
mortel	aangebakken aarde, gruis, metselspecie
morterie	bloedbad, afslachting
mortier	huis gebouwd aan de stadswal, meestal ook een wachtpost
mortierstok	vijzelstamper meestal van ijzer
mortificatie	doding
mortificeren	doden, uitdoen, te niet doen, ook; in de dode hand brengen
mortis causa	ter zake des doods
mortua	gestorven, overleden (vrouw)
mortualia	rechten, kosten voor de begrafenis
mortuus	gestorven, overleden (man)
mos	moerassige grond, soms een poel
mosa	de Maas
mosacensis	Maastrichts
Mosæ Trajectum	Maastricht
mose	slijk, modder
mosse	dienstmeid
mossor,	proever
mote	heuveltje
mote	versterkte heuvel, vaak staat er een verdedigingstoren op
mothuis	bordeel, huis van ontucht
motie	roering, beweging
motijf	beweegsel, beweegreden, grondoorzaak
motte	zeug
mottoen	betaalmiddel, gouden munt omstreeks 1300, ook een gecastreerde ram
mouchoir	klein soort pistool
moude	zie mouw
moude	droge losse aarde, soms ook begraven in “moude”
mouder	hoeveelheid graan als maalloon,
moudertal	een aantal zakken graan
moulin	molen
moulin à eau	watermolen
moulin à vent	windmolen
moulu	geradbraakt
mourik	oppervlaktemaat, 1 mourik = 25 vierkante roeden ook gezien 1/4 hond
mout	zie mouw
mouterpacht	maalloon
mouterschotel	de hoeveelheid graan uit een zak of moutervat mag nemen als maalloon
moutery	verzameling gemalen meel van gerst grutten etc. ook maalbedrijf
mouthuus	droogplaats voor mout, ook moutkelder
moutje	benaming voor een soort brood ?
moutvloer	vloer waarop de mout wordt gedroogd
mouw	langwerpige houten bak voor melk af te romen
mouwer	korenmaat, 1 mouwer = 2 mud,= 8 lopen, = 3 sisters rocx
movement	roering, beweging
moveren	roeren, bewegen
moverend	bewegend
moye	moei, tante,ook nicht en stiefmoeder
mre	afk. mestre, mettre, zetten, leggen, plaatsen, stellen
mrs	afk. messieurs, mijne heren
ms	afk. messidor, maand van de oogst
msre	afk. messire, edele heer
mtrm.	afk. matrimonium
mud	inhoudsmaat meestal bij graan, 1 mud = 4 schepel, ca 430 tot 630 ltr Plaatselijk wijken de hoeveelheden sterk af ook; oppervlaktemaat, 1 mud = 0,4 Bijna elke streek had zijn eigen oppervlakte maat per mud 3-0,8 ha ook; inhoudsmaat: hectoliter korenmaat van 120 pond, ook gezien 1 mud = 6 sisteren, = 108 gelten. (in Vlaanderen) ook; landmaat: zoveel land als met een mud graan bezaaid kan worden (40 aren)
mudde	landmaat: zoveel land als met een mud graan bezaaid kan worden (40 aren)
mudzaat	oppervlaktemaat, 1 mudzaad = 16 vatzaad = 12 lopenzaad
muercorster	stucadoor, figuur pleisterwerkmaker
mueren	veranderen
muerplaet	balk op metselwerk
muhme	tante, nicht, verwante
muilstooter	kwakzalver
muit	gevangenis
muke	heimelijk beraamd plan
mukltipliceeren	vermenigvuldigen
mulcte	boete, geldboete
mulcteeren	straffen met een geldboete, boeten
mulcteren	zie mulcteeren
muldenaer	molenaar
mulder	zie muldenaer
muliebris	vrouwelijk
mulier	vrouw
mulieris	van de vrouw
mulitos	molenaar
multi allii	vele anderen, met vele anderen
multiplicatie	vermenigvuldiging
multipliceren	zie multipliceren
multis	met vele anderen
multis aliis	zie multi allii
multitude	menigte, veelheid
multor	zie mulitos
multorum mulier	vrouw die verschillende echtgenoten gehad heeft
munde(e)ren	reinigen, zuiveren
mundeburdus	voogd
mündel	pleegkind, adoptiekind
mundiburdus	zie mundeburdus
mündig	meerderjarig
mundige dagen	volwassenheid
municipaal	plaatselijk
municipaliteits-huwelijk	in het stadhuis gesloten huwelijk
muniëren	sterken, bewaren, beschermen
muniment	bevestiging bewering, bescheid dienende tot bewering van iemands recht
munimenten	bewijsstukken
munire	bekrachtigen met zegel
munitie	rusting
munitus	voorzien van
muntenaer	hij die munten slaat
muntijser	muntstempel
muntsnijder	muntstempelmaker
muntysere	zie muntijser
murarius, murator	metselaar
murmuratie	morring
murmureren	knorren, morren
musemele	fijn meel
musketier	krijgsman gewapend met een musket. (een musket is een zwaar lange afstand geweer met lont ontsteking)
musse	muts
mutatie	verandering, wisseling
muter	muntstuk
muteren	wisselen, veranderen
mutilacien	doodslaan
mutilatie	verminking
mutileren	verminken
mutinatie	oproer, muiterij
mutineren	oproer maken, muiten
mutsaert	takkenbos, stapel takkenbossen
mutsaet	zie mudzaat
mutsereeders	mutsenmaker, pettenmaker
mutsje	inhoudsmaat, 1 mutsje =1/8 mengel, = ca 0,15 ltr
mutueel	mutueel, onderling, over en weer
muulstoter	oplichter die met valse relikwieën het platteland afloopt en de mensen bedriegt
muurman	metselaar
muye	moei, tante, nicht en stiefmoeder
muyeren	in het geheim werken
muyrer	metselaar
muyterie	muiterij
muytnaer	oproerkraaier
mysterie	verholenheid, verborgenheid, geheimenis
myszaken	zie: myssaeken