N


N afk. onbekend
N afk. notarié, notarieel
n afk. numéro, (rang)nummer, volgnummer, nummer aflevering
n. afk. natus, geboren
N.C, afk. Nouve converti, nieuwe bekeerde bekeerling(e), ook voor n.c.
n.c. afk. notre compte, onze rekening
N.D. afk. Nobilis dominus/ domina, weledele heer, weledele dame
N.N afk. nomen nescio, de naam is mij onbekend
n.st afk. nouveau style, nieuwe stijl (kalender)
na afk. notariële archieven
na drie zondagse geboden koop was pas rechtsgeldig na 3 zondagse afkondigingen
na-arne aren rapen na de oogst
naa naar
naa regten genoegzaam volgens de wet voldoende
naaien vastzetten van gepotdekselde planken met lange spijkers
naaier kleermaker, ook rietdekker
naalis afk. naturalis, natuurlijk (= onwettig kind)
naan dwerg
naar henne geliefte naar hun welgevallen
naar stijl van rechten volgens de gebruikelijke rechtsgang
naat naaiwerk
naayvrouwe naaister
nabedde tweede huwelijk
naber borenmaker
nabeschreven later in dit stuk beschreven
nabesitter opvolger, nazaat
nabier scharrebier, een dun en scherp bier, ook dun bier genoemd
nabloed nabestaande
nabruiloft maaltijd daags na de bruiloft
nac-raste hoofdkussen
nachtbidder bedelaar die voornamelijk 's nachts komt bedelen
nachtblaser nachtwaker
nachtboete verzwaarde boete voor een in de nacht gepleegd misdrijf
nachtclappe ratel van de nachtwaker
nachtclem nachtelijke buren gerucht
nachtclocke klok die de avondtijd inluid, gaf de tijd aan voor het doven van de vuren
nachtdief zaadvloeiing ?, vermoedelijk ejaculeren, zaadlozing, natte droom
nachtdoecken hoofddoek door vrouwen >s nachts gedragen
nachtelinc veter, rijgsnoer
nachteten avondeten
nachtganger zie nachtbidder, ook nachtbraker
nachtkerle nachtkleding
nachtkönig vuilnisophaler
nachtloopster gemene vrouw
nachtluut avondklok luiden
nachtmaalsboek kerkboek, vaak voorzien van zilverwerksluiting
nachtmaaltje zie avondmaaltje of nachtmaalsboek
nachtmayen ‘s nachts veldvruchten stelen
nachtmeester zie nachtmeister
nachtmeister vuilnisophaler
nachtmoeder spook, nachtgeest
nachtpot pispot meestal van geglazuurd aardewerk
nachtridder zie nachtmoeder
nachtroeper nachtwacht
nachtschout schout die 's nachts zijn werk uitvoerde
nachttabbart nachtkleed, pyjama
nachtwaerde nachtwacht, klepperman of ratelaar
nachtwercker persoon die de privaattonnen ‘s nachts leegt
nacomelinc nakomeling, opvolger, iemands recht rechtverkrijgende
nacomste nakomeling
nacomsten nakomelingen
nacruste hoofdkussen
nadedinge een overeenkomst die een oudere overeenkomst vervangt
naderlinc de naaste bloedverwant, die tot iets gerechtigd is
nae naar
nae behoerlicker geboer naar behoren
nae usantie naar gebruik
nae voor gehouden kerckenrade nadat de gehele kerkenraad over de kwestie had vergaderd
naebescreven onderstaand
naechtgaen ‘s nachts op straat lopen
naect naakt, bloot
naect eigendoem bloot eigendom, eigendom zonder vruchtgebruik
naectelike duidelijk, zonder iets te verbergen
naegelen klinknagels
naeiere kleermaker, maar ook dakdekker
naekt inkomende zonder middelen binnenkomen
naeldemakere naaldenmaker
naelden naalden
naeldewert kleinst mogelijke geldwaarde van een cadeau
naër zie naer
naer nabij, naderbij
naer noen in de avonduren, na de middag
naer recht ende practique volgens geldend recht
naerbruloften zie nabruiloft,
naercomelinc opvolger, nazaat, nakomeling
naercomen nakomen, ook later komen
naercoop koop gedaan naar naastingsrecht, op grond van het naastingsrecht mag in sommige gevallen binnen een jaar iemand een verkochte zaak overkopen, mits hij contant betaalt. Bloedverwantschap is vaak een grond voor een naastingsrecht
naereen achtereen
naergaen achternagaan, achtervolgen
naergangelijc toegankelijk
naerheit recht van naasting, ook; naaste verwante
naerhueraer zie nahuerder
naerhuure huur krachtens het recht van naasting
naerman tweede man, tweede echtgenoot
naerreheit nauwere verwantschap
naerrente later gevestigde rente
naerstelicke met nadruk , met klem, ernstig
naervolgende eerst volgende, eerst komende (....dag)
naesaeten opvolgers
naestcomende eerstvolgende
naestcommende eerst volgende, eerst komende (....dag)
naeste bloedtvrunden naaste verwanten, de beste vrienden?
naesten rechtdach eerstvolgende gerechtsdag
naestgelant belendend
naestgeseten naaste buurman, bewoner
naestinge het recht om, bij verkoop van een zaak door de eigenaar, die tegen de bedongen prijs aan zich te nemen
naestleden laatstleden
naestlesten voorlaatste (dag van de maand)
naevolchster opvolgster in recht
naevus moedervlek
naeyen naaien, kleren maken, ook vleselijke gemeenschap
naeyer kleermaker, maar ook een dakdekker die riet aan een naait
naeyerse naaister
nagelaar smid speciaal voor klinknagels, nagelmaker
nagelmaech verwant in de laatste graad
nagelmes lang mes, dolk
nageneven volle neven
nahouden (enen iet) iemand de gelegenheid bieden om een goed over te nemen tegen een zekeren prijs
nahuerder onderhuurder
nahuwelijc tweede huwelijk
naiinge naaister
naitre geboren worden, ter wereld komen
nakint kind uit een 2e huwelijk
nakomelingen rechtsopvolgers, erfgenamen
nalant omliggend land
nalijfrente lijfrente verkocht of gevestigd na verloop van tijd
nalinc die het naastingsrecht bezit
nam want
naman tweede echtgenoot
namenfeest 2e zondag na Driekoningen
namentlijkck namelijk
nampteren eiser voorlopig tevreden stellen
namptiseren handvulling, te berde brengen, opbrengst, het geven van een onderpand ter voorlopige bevrediging, opschieten
namptissement voor de zekerheid, betaling vooraf
onderpand geven voor voorlopige tevredenstelling
naneve volle neef
nap ronde uitgeholde houten bak, drinkschaal
napander later beslaglegging
napelen vals spelen
napte steenolie, (petroleum)
narente rente verkocht of gevestigd na een opgegeven tijd
narratie vertelling
narratijf het geen men in de requeste, of de conclusie tot zijn bewijsreden neemt
narreren vertellen, verhalen
naschrift afschrift van het origineel
naseggen (iet) later zeggen nadat iets anders geschied is
nastaen achterstallig zijn met….
nat. afk. natus, geboren
nata geboren
natale geboortedag
natalis geboorteplaats
natalitia verjaardagsfeest
natie volk, landvolk, geboren in dat land, inboorlingen
natione van....... nationaliteit
nativitas domini geboorte van Christus, 25 december
nativitas Mariae geboorte van Maria, 8 september
nativiteit afkomst door geboorte, geboortedag,
nativus geboortig
natuirlijk geboren oprecht geboren
natuirlijkkind speelkind?
natum zie natus
natum media nocta geboren te middernacht
naturalis natuurlijk (= onwettig kind)
naturijn natuurkenner
natus geboren
natus anno geboren in het jaar
natuur, van wat… wat voor soort dan ook
nauta schipper
nauto matroos
navector veerman
navents ‘s avonds
navercopen (iet) verkopen nadat een zekere gebeurtenis heeft plaatsgehad
navigabell bevaarbaar, bezeilbaar
navigator schipper
navis boot
navitatis van de geboorte
navium gubernator stuurman
nawaker nachtwaker
naweiden het vee laten grazen in het najaar
nawijf tweede vrouw, tweede echtgenote
naysterigghe naaister
naziener controleur van de opgemaakte rekening
nbre afk. novembre, november, 11e maand, ook vaak als 9ber
né (e) geboren worden, ter wereld komen
né (e) à …............ geboren te .............
nec en niet
nec non en eveneens
necess afk. nécessaire, noodzakelijk, nodig, vereist
necessarie nodig, noodwendig, noodzakelijk
necessarus moribundorum sacramentis met de benodigde sacramenten der stervenden
necessitas(tatis) (in necessitate) noodzaak (in nood)
neceßiteit noodwendigheid, noodzakelijkheid
necessre, zie necess
necissatis baptismum nooddoop
necrologium overlijdensregister
neder laag
nederbaliu baljuw met lagere rang
nederbanc lagere rechtbank
nedercleet broek, beenkleed, mogelijk ook ondergoed
nedergesoncken ingeklonken, verzonken
nederhof de bij een kasteel behorende boerderij
nederliggen zijn zaak in een rechtsgeding verliezen
nederlijf onderlichaam
nederloop waterloop van een object aflopend
nedernoene late namiddag
nederslach doodslag.
neerbasen lange onder kousen (onder de wambuis)
neerhuis bijgebouw bij een kasteel of buitenplaats, zoals een stal , koetshuis, poorters woning
neerkamer woonvertrek met vloer onder maaiveld
neerslach zwaar letsel toebrengen
neester boomgaard
neet luis
neettecleet vies en vuil kledingstuk
negatie loochening, ontkenning, beneming loochening, tegendeel, het tegenovergestelde
negatijf ontkennend
nege(e)ren loochenen, ontkennen, benemen
negel egel
negenmanneken betaalmiddel, zilveren munt ca. 1500
neghende negende
negligent verzuiming, onachtzaam, achteloos
negligentie veronachtzaming
negligentieing verzuim, verwaarlozing, achteloosheid, onachtzaamheid
negligeren zie negligentieing
negotiant handelaar, koopman
negotie handel(aar) in…..
negotiëren handelen, handeldrijven, verhandelen
neille zie nele
nele spijker
nelle zie nele
neminghe beslaglegging
Neomagensis van Nijmegen
Neomagus Nijmegen
neonatus pasgeboren
neophytus eerst voor korte tijd toegetreden of gedoopt
neosponsi de jonggehuwden
neostadiensis van Nieuwstadt
nepos kleinzoon, neef
nepoten begunstigde verwanten
nepotes kindskinderen, nakomelingen
nepotisme neefbegunstiging, familiebegunstiging, nepotisme in de zin van : familieregering, het verlenen van baantjes aan familieleden, begunstiging door hoog geplaatsten van bloedverwanten
nepta kleindochter, nichtje
neptes zie nepotes
neptis kleindochter, nicht
nerincgelt verschuldigde contributie aan het gilde
nerincloos zonder inkomen, zonder middelen van bestaan
nesciens scribere niet schrijven kunnen
nescius onkundig
nestel rijgkoorden, veters
neteldoekse doek van netvezels
netor naaister
netrix naaister
neusdoecken zakdoeken
neuter neutraal, onzijdig, generlei
neutraliteit onzijdigheid
neve kleinzoon, neef, ook de betekenis van geloofsgenoot
neveu neef
nevinne nicht
neygerin naaister
neyster naaister
nf afk. nul, nul, nietig, waardeloos
NH afk. Nederlands Hervormd
ni, nivo afk. nivose, maand van de sneeuw
nicht bloedverwante
nichte kleindochter, nicht, bloedverwante
nièce nicht
niegehuwet jonggehuwden
niet niets
nieuavont oudejaarsdag
nieudach zie nieuwdag
nieujaer zie nieuwdag
nieulant nieuw ontgonnen land, nieuw bedijkt land
nieuloopich nieuwsgierig
nieumane nieuwe maan
nieumare een verspreid gerucht
nieus opnieuw, nieuwe
nieuwdach Nieuwjaar
nieuwel wafel
niewelaer wafelbakker, obliebakker
nigromanticus tovenaar
nihil niets, niet-met-al, niets ter wereld
nihilpendeeren niet achten, versmaden
nijle zie nele
nivo afk. nivose, maand van de sneeuw
nivôse december
nob afk. noble, edel, statig, nobel
nobel betaalmiddel, gouden munt ca 1440, ook edel
nober ambtenaar die beslag legt op goederen
nobilis domina weledele dame
nobilis dominus weledele heer
nobilis nobilist edel, voornaam heer
nobiliteren veredelen, edel maken
nobilitierung verheffen in de adelstand
noblesse edelheid, adel
nobre, zie nbre
noctis van de nacht
nocturnus nachtelijk
nodorfft nooddruft, in onderhoud voorzien
noe. afk. nomine, in de naam van, met als naam
noene middag, om circa 3 uur in de middag
noenmael middageten
noenslaep middagslaapje
noerderzijde noordzijde
noes afk. nommés, genaamd, genoemd, benoemd
noetmunder verkrachter
noie. afk. nomine, in de naam van, met als naam
noitsakenwille noodzakelijkerwijs
nokerboom notenboom, okkerboom
nomber getal
nombreeren met talletters (cijfers) merken
nomen naam
nomen nescio naam onbekend, afk. NN
nomina namen
nomina baptisatorum namen van gedoopten, naamlijst van....
nomina defunctorum namen van overledenen, naamlijst van....
nomina matrimonio iunctorum namen van gehuwden, naamlijst van...
nomina sacro oleo unctorum namen van hen die Heilig oliesel ontvingen
nominatie benoeming, gezamenlijke kandidaten
nominatien voordragen
nominavit heeft genoemd
nomine zie nomini
nomine Dei in de naam van God
nomine uxores uit naam van zijn echtgenote
nomine, uit naam van, met als naam
nomineren noemen
nomini in naam van, namens
nominis zie nomen
nominus naam
non habet niet hebben, heeft geen
non peste niet aan de pest
non presens niet aanwezig
non procul a niet ver van
non solvet zal niet betalen
nona negende, negende uur, kloosterlijke gebeds tijd, meestal later op de middag
nonagenarius negentigjarige
nonagesimus negentigste
nonaginta negentig
nonam negende
nonam horam negende uur
nondum nog niet
nonen vastendagen na Aswoensdag
nongentesimo 900
nonnenmaker castreerden
nonus negende
nootclocke noodklok, alarmklok bij rampen
nootdadinge vergelijk waartoe men is gedwongen
nooteet eed door de omstandigheden noodzakelijk gemaakt, ook; eed waartoe men verplicht is
nootenbomen comtoir notenhouten kast
nootgift verplichte gift
nootlijk noodzakelijk
nootmonden verkrachten, een vrouw geweld aandoen, aanranden
nootmundschap verkrachting
nootstal overdekte plaats, de hoefsmederij voor het beslaan paardenhoef
ook travalje genoemd
nootverste uitstel om een geldige reden,
nootweder zware storm, hagel, bliksem en andere natuurverschijnselen
nootwere noodweer, gewettigde zelfverdediging
noppelaken lakenstof gemaakt van noppenwol (onzuivere wol)
nore zie not
norme zegel, maat, voorbeeld, regel
nort noord (richting)
northalf noordzijde
nos afk. Nous, wij, we, ons, elkaar
nosd afk. nosdites, onze afspraken
noster onze
not afk. Notaire, notaris, ook; afk. notre, ons, onze
not opbrengst van het land
nota merkteken, talletter (cijfer), let op, aantekening van belangrijk persoon, aandagspunt
notabel merkelijk, aanzienlijk
notabene let wel
notabilis voornaamste burgers van de plaats
notaris beambte schrijver, bondschrijver
notarishant handtekening van de notaris
notaristeken echtheidskenmerken op notaris oorkonden en geschriften
notarius ambtenaar van het geestelijk gerecht, notaris
notarius apostolyck kerkelijk notaris
notarius publicus openbaar notaris
notarius regius koninklijk notaris
notariusbrief akte opgemaakt door een notaris,
een stuk derhalve behorende tot de geestelijke rechtspraak en bij het wereldlijke gerecht als een onderhands stuk geldende
notatie notatie, betekening
note teken, merk, kenteken
notelen Het schrijven van ambtelijke stukken
noten bebouwen
noter landbouwer
noteren aantekenen, letten
nothus bastaard, onecht kind
noti notaris (meestal achten de naam van de Notaris)
notificeren doen weten, bekendmaken
notingen opbrengst van het land
notitie aantekening, kundschap (kennis van hebben), aandacht aan schenken
notoir kennelijk, kenbaar
notoire openbaar
notorische mißheirat geldig huwelijk, tussen een man van hoge adel en een vrouw van lagere stand, zonder dat er een het stand verschil regelend verdrag voor de vrouw en kinderen gesloten is
nots. afk. notaris, notaris
notule merkceel, tekenschrift
nouvelles nieuwigheden
novalis nieuw
novatie vernieuwing
novem negen
novembre november,
ook als 9bris, 9bre geschreven
novembris november
novemdecima negentien
novennis negen jaar oud
noverca stiefmoeder
novercus stiefvader
novice nog niet de gelofte afgelegde non
novies negenmaal
novisijs zie novice
noviteit nieuwigheid
novitie zie novice
novo (de) op nieuw
noyael rechtschapen, trouw
nre afk. notre, ons, onze
nred afk. notredit, onze afspraak
nredae afk. Notre Dame, Onze Lieve Vrouw(e)
nres afk. notre sire, onze Majesteit
nrese zie nres
nresr afk. notre seigneur, onze heer
nt afk. notre, onze
nubere trouwen
nubilis huwbaar
nuchten ochtend
nuchtens s morgens
nuda proprietas naakte eigendom, de bloot eigenaar is hij wiens eigendom belast is met vruchtgebruik
nudius tertius eergisteren
nul niets
nul en van geen effect van nul en gener waarde hebbende
nulliteijt nietigheid
nulliteit nietigheid, wezenlijk verzuim, onbeduidend mens
nullo allato impedimento detecto wanneer er geen huwelijksbeletsel ontdekt is
nulloque detecto impedimento en wanneer er geen huwelijksbeletsel ontdekt is
nummularius muntenmaker, muntmeester
nunc nu
nuncupatio mondelinge aanwijzing
nuncupatyff een testament waarbij de na(a)m(en) van de erfgena(a)m(en) onder getuigen wordt/worden voorgelezen.
nuntius gerechtsbode, bode
nuper onlangs
nupta bruid, getrouwde vrouw
nuptae bruiden
nuptiae bruiloft
nuptialis betreffende de bruiloft
nuptiare huwen, trouwen, met iemand trouwen
nuptias celebrare bruiloftvieren
nuptura bruid
nupturus bruidegom
nuptus gehuwd
nuptuvienten verloofde
nurus schoondochter
nusche broche, gesp, speld als sieraad
nutritor verzorger, opvoeder
nutrix zoogster, min, pleegmoeder, baker
Nutta Nuth
nuwen stijl nieuwe stijl (betreft de Gregoriaanse kalender, oude datum van voor 1521 + 10 dagen.)
nyarcoop nakoop, koop volgens recht van naasting
nye, nije nooit
nyen nieuw
nyet niet