O
o	afk. overlijdensregister
Ö	afk. geboren en gedoopt
o	afk. obiit, is gestorven
Oa	afk. huw. akte, oude akte
oath of purgation	zuiveringseed
ob	afk. obiit, is gestorven
ob defectum rationis et loquelae	vanwege het verlies van verstand en spraak
ob periculum mortis	vanwege het stervensgevaar
ob.s.p.	afk obiit sine prole, stierf zonder nageslacht
obdormivit	is ontslapen
obedieeren	gehoorzamen
obedient	onderdanig
obedientie	onderdanigheid, gehoorzaamheid
obentürer	edelsteenhandelaar
obeo	sterven
oberichteit	overheid
obierunt	zijn overleden
obii	zie obire
obiit	in afkorting o, is gestorven
obiit sine prole	stierf zonder nageslacht
obiit subito	plotseling overleden
obire	sterven
obita	dood, overleden (vrouw)
obiter	ter loop, in het voorbij gaan
obitorium	dodenboek
obitum	sterven
obitus	dood, overleden (man)
object	voorwerp, grond
objecteren	voorwerpen, tegenspreken
objiciëren	zie objecteren
oblatie	offer, aanbieding, opdracht, offerande
oblatio Mariae ad temlum	het offer van Maria in de tempel, 21 november
oblectatie	verlustiging, vermaak, verheuging
oblecteren	verlustig
obliebakker	ijzerkoekjes bakker
obligatie	verband, verbinding, ook schuldbekentenis, schuldbrief, verbintenis, handschrift, bondschrift (bindend), verplichtschrift
obligatiebrief	zie obligatie
obligatiekoopman	handelaar in waardepapieren, effectenhandel
obligatio	verplichting, verbinden,
oblige(e)ren	zie obligatio
oblique	scheef
obool	medicinaal gewicht, 1 obool =1/576 med. pond, 2 scrupel, 10 grein, betaalmiddel, z.g. halve denier
obreptie	insluiping
obreptijf	ter sluip, insluiping, onderkropen ?
obruta	begraven (vrouw)
obrutus	begraven (man)
obs	afk. obsèques, teraardebestelling, begrafenis
obsceen	slordig, onkuis, ongeschikt
obscuir	duister, donker
obscureren	verdonkeren
obsecr(e)ereren	smeken, bidden
obsecratie	smeking
obsequa	meid, dienstmeid
obseques	plechtige uitvaartdienst
observandis	met inachtneming van de voorschriften
observant	Monnik, lid van de orde der Franciscanen
observantie	waarneming, gebruik, gewoonte, gadeslaan, opmerking, eerbiedigheid
observatis	zie observandis
observe(e)ren	waarnemen, gadeslaan, aanmerken
obstacule	verhindering, hinderpaal, hinder
obstantie	halsstarrigheid, hardnekkigheid, kriegeligheid
obste(e)eren	in de weg staan, verhinderen, tegenstaan
obsteren	zie obste(e)eren
obstetricator	vroedmeester
obstetrix	vroedvrouw
obstinaat	hardnekkig, halsstarrig
obstinatie	halsstarrigheid
obtenda prius super proclamatio nobus dispensatione S.Matrimonii Sacramentum contraxerunt-	na verkregen eerder dispensatie van afkondiging, is voltrokken het sacrament van het huwelijk van.....
obtenta dispensatione	na het verkrijgen van dispensatie
obtentus	verkregen
obtine(e)ren	verwerven, behouden, verkrijgen
obtinere	vonnis verkrijgen, verwerven, bekomen
obtinueert	gekregen
obtrectatie	lastring
obtrudeeren	opwerpen, opdringen
obveniëren	te gemoed komen, verhoeden
occasie	gelegenheid, voorval
occident	west, ondergang
occidentaal	westwaarts, westers
occisus	gedood, vermoord
occon	afk. occasion, (gunstige) gelegenheid kans, mogelijkheid
occubuit	hij rust (in het graf)
occulte	verborgen
occulteren	verbergen
occupatie	inneming, voorkoming, ontledigen, bezigheid, bekommering, bevrijden, in bezit neming, bezetting
occuperen	innemen, ontledigen, bezig zijn
occurentie	ontmoeting
ochten	ochtend
octavus	achtste
octel	het achste deel van iets, meestal een maat,volume etc.
octennis	acht jaar oud
octigenti	achthonderd
octigenties	achthonderdmaal
octingentesimus	800e
octo	acht
october	10e maand, ook 8ber, 8bri, 8bre geschreven, wijnmaand
octobre,	zie october
octobris,	zie october
octogenarius	tachtigjarige
octogesimus	80e
octogies	tachtigmaal
octoginta	tachtig
octrooi	vergunning van de landsregering m.n. van de Staten van Holland
octroy	verlening, vergunning, gunst, verlof, gunstbrief= een brief waarin vermeld een gunst
octroye(e)ren	verlenen, vergunnen
oculair	ogenschijnlijk, schijnbaar, zichtbaar
oculaire inspectie	met eigen ogen, onderzoek ter plaatse
oculi (mei semper ad deum)	4e zondag voor Pasen
oder	of
odertrouwe	onderlinge trouwbelofte
odieux	hatelijk
oeconomie	huishouding, huishoudkunde
oelebord	uilenbord
oen	hem
oenopola	wijnschenker
oer	hun, haar, ook uur
oercondelijc	door bewijzen gestaafd
oerconden	een verklaring afleggen, getuigen
oerdel	oordeel
oerdt	betaalmiddel, zilveren munt 1 oert= 3 stuiver
oere	zie oer
oeren	zie oer
oeren mundighen jaren (tot)	(tot) hun meerderjarigheid
oervede	zie; oorvede
oes.	afk. omnes, allen
oestal	hoefstal, noodstal
oesten	oogsten
of	indien
of iet rechten.	executie doen wegens een zaak.
ofdeylen	kwijtschelden, ook gerechtelijk iets afnemen
ofentürer	edelsteenhandelaar
offenceren	beledigen, leeddoen, kwetsen, beschadigen, verongelijken
offensie	leed, belediging, kwetsing
offensif	beschadigde
offer	aanbieding
offerbert	offerschaal
offereren	aanbieden, toedienen
offerkiste	offerblok
offerman	koster
offert	zie offer
officael	kerkelijk functionaris
official	beambte
officialis	bisschoppelijk rechter, kerkelijk rechter
officie	officie, ambtman, ambtenaar, ambt, plicht
officiënt	dienstdoende ambtenaar
officinator	muntenmaker in muntenmakerij
officine	werkplaats, ook de kelders in een klooster
offies	afk. Offices, diensten
OFM	afk. Ordre des freres Mineures, Orde van de Fransiscanen
ofman	hoofdman
ofropen	afroepen, afkondig, bekendmaken
oft	zie ofte
ofte	of
ogemeester	oogarts
ogester	oogsten
ogijf	ogief, een zandstenen of gemetselde spitsboog, duidelijk geprofileerd
ohm	vroeger
oir	erfgenaam
oirboirhout	zie oorboorhout
oirconden	een verklaring uitgeven, vaak van een zegel voorzien als extra bewijskracht
oirdelen	vonnissen
oirgat,	landweg, weg uitsluitend bestemd voor toegang tot het bouwland
oirsaecke	reden, waarom
okerij, okery	boomkwekerij
okshoofd	vat, inhoudsmaat wijn, 1 okshoofd = 1/2 vat of voeder = ca 230-240 ltr
old	oud
oldbuter	schoenlapper
olderlieden	wijze (in leeftijd ) oude mannen
oldts totten	zoals gewoonlijk
olearius	olieslager
olen	laatste oliesel aan een stervende toedienen
oliebedde	sterfbed, bed waarin een stervende zieke
oliebrander	oliestoker, (meestal van walvisvlees )
olieslager	molenaar op de olie(slag of plet)molen
olietorf	met olie doordrenkte turf
olim	voorheen, overleden, vroeger
olipodrigo	mengelmoes
olly	zie oly
olm	vermolmd
olm	vermolmd hout
olt	oud
oly	olie
olye	zie oly
olyeslare	zie olieslager
om	afk. oncle maternel, oom van moeders zijde
ombieden	mededelen, aanzeggen, gebieden, ontbieden
ombrage	schaduw, achterdenken (bedenkingen hebben), argwaan
ombrageren	beschaduwen, overschaduwen
ombrageux	schaduwen, achterdochtig
ombre	zie ombrage
ombreken	ontbreken.
omdoeck, ommedouc	boezemdoek, nonnen-borstsluier.
omel	neef
omenträger	lastdrager
omgekeerd	heraldiekteken, als teken omgekeerd wordt weergegeven
omgewend	heraldiekteken, als afbeelding in andere richting wordt weergegeven
omgeworgd	omgeslagen
omhalven	om wille van
omhout	schors, bast
omineus	rampzalig
omißie	overslaan, nalaten
omissus	weggelaten, vergeten
omitte(e)ren	zie omißie
omklinker	stads- dorpsomroeper
omloop	galerij in een klooster
omlooper	kadastraalboek, erfregister register van het kadaster
omloopster	venter van levensmiddelen
ommebegraven	Omgracht = gegraven gracht om een gebouw
ommeburen	omwoners
ommecomen	verschijnen
ommeganger	loswerkman die ingehuurd werd voor werkzaamheden
ommelant	omliggende landerijen
ommeloper	bode, gerechtsdienaar, ook zwerver, landloper
ommeslaan	naar een bepaalde maatstaf het aandeel bepalen in een belasting, omslaan
ommestellingen	omslaan, gelijkmatig over belastingschuldigen verdelen
ommevragen	hoofdelijk stemmen
omnes	allen
omnes gentes	6e zondag na Drievuldigheid
Omnes Sancti	Allerheiligen, 1 november
omnia qaue fecisti	19e zondag na Drievuldigheid
omnibus	allen
omnibus ecclesiae Romanae sacramentis	met alle sacramenten van de Roomse Kerk
omnibus exeuntium sacramentis	met alle sacramenten der stervenden
omnibus extremis sacramentis	met alle laatste sacramenten
omnibus hoc precens scriptum visuris .....	aan allen die dit schrift zullen zien .....
omnibus sacrae romanae ecclesiae sacramentis (prae-) munitus	voorzien van alle sacramenten van de H. Roomse kerk
omnibus sacramentis	met alle sacramenten
omnibus sensibus destitutus	beroofd van zijn zinnen
omnipotent	almogende
omnipotentie	almogendheid, almachtigheid
omnis terra (adoret)	2e zondag na Driekoningen
omniscientie	alwetendheid
omnium animarum	aller zielen, 2 november
omnium sanctorum	aller heiligen, 1 november
omrijder	controleur van de nachtwakers, ook boodschapper te paard
omroden	ontginnen, omspitten van de heide
on	zonder
On.	afk. huw. akte, oude naam
onaft	onwettig, onrechtmatig
onbeclaget	zonder dat men in iets in rechte kan worden aangeklaagd
onbedacht	onbezonnen, dom
onbedeelt	zijn deel niet ontvangen
onbedegen	kinderloos
onbederve	nadeel, schade
onbedreven	niet bebouwd land
onbeërvet	zonder erven
onbegeven	nog niet uitgeboedeld (erfenis verdeeld)
onbegeven kint	een kind, waaraan zijn hem van een van zijn ouders toekomende erf -portie nog niet uitgekeerd is, dat dus met zijne ouders of een van hen in een meen- boedel (onverdeelde boedel) zit
onbegraven	niet door een gracht of sloot ingesloten
onbejaert	minderjarig
onbelastet	zonder schuld, of met andere geldelijke lasten bezwaard
onbeloken	niet omheind
onbeluut	niet bij het klokluiden afgelezen. (bepaaldelijk van gerechtelijke eigendomsoverdrachten, die jaar en dag na zulk een aflezing onherroepelijk werden
onbemannet	ongehuwd
onbeschat	niet door geldelijke lasten bezwaard
onbesegelt	zonder zegel
onbesocht	niet geëxamineerd, niet onderzocht.
onbestaet	ongehuwd
onbesticht	onbebouwd
onbestorven	de ouders zijn nog in leven
onbevrievet	zonder schriftelijk bewijs
onbezet leen	leen waar de leenman nog niet de eed van getrouwheid heeft afgelegd
onc	afk. onces, ons ook afk. ; oncle, oom
oncer	zie unster
onclerkelijc	in strijd met de kerkelijke verplichtingen
oncondig	onkundig, onbekend met....
oncroos	nadeel, schade
ondaft.	onbetamelijkheid, straatschenderij
onder de geboden overlijden	In de periode van de huwelijks afkondiging overlijden
onder de geboden staan	In ondertrouw zijn, de tijd gelegen tussen de 3 huwelijks afkondigen
onder iemants inductie	zonder dwang
Onder.….....	onder vóór een functiebeschrijving is meestal de plaatsvervanger
onderbaljuw	plaatsvervanger van de hoofdbaljuw
onderbasen	onderkousen
onderbehouden (iet)	onder zich houden, bewaren
ondercleet	onderkleed
onderdinaar	bode
onderdrossaard	plaatsvervanger van de drassaard
ondergaand	heraldiekteken, zon op schild in linkerbenedenhoek
ondergeszeyt	ondergetekende
onderhoosen	lange onderbroek
onderjarig	minderjarig (meestal onder de 25 jaar)
onderlaet	schuur, stal klein gebouw
onderleenman	iemand die land te leen kreeg van een leenman, die dat van een leenheer in bezit (ter leen, niet in eigendom) had gekregen
ondermeester	meester die de dagelijkse leiding had op de bouwplaats (nu uitvoerder)
onderpaap	kapelaan
onderpanden	door een onderpand verzekerd
onderroeren	onderzoeken zodat de onderste steen boven komt
onderschreven	ondergetekende
onderscot.	afscheiding, tussenschot
onderseggen	aanzeggen
ondersoeken	de waarheid van een zaak trachten te vinden door het opsporen van bewijzen
ondersprec	overeenkomst
onderstonden	beurtelings, na elkaar ondertekend
ondertrout	aangifte bij de burgerlijke stand van het voornemen om te trouwen, bevestiging ten overstaan van de parochiepriester van voorgenomen huwelijk (België)
ondertrouwen	voornemen om te trouwen
ondervallich	die een rechtsgeding verliest
ondervloeyen	onderlopen
ondervoet	de dijkvoet aan de buitenzijde van de dijk
onderwet	lager recht
onderwilen	beurtelings, na elkaar ondertekend
onderwisen	terechtwijzen
onderzanger	tenor
ondiep	zeer diep, peilloze diepte
onduechdelycke hantieringe	onbehoorlijk gedrag
onechtelijke	buiten het huwelijk
onegt kint	buitenechtelijk kind
onereren	belasten, laden, overlasten, overladen, pak op leggen
onergeschreven	ondergetekende
onewelijc	onwettig
ongansheit	ziekte aan het vee
ongeavijst	zonder beraad
ongebernt	niet door brand aangetast
ongeboort	niet gebeurd, niet geïnd
ongebootelijckc	in een lagere stand geboren
ongebrant	niet van een merkteken of ijk voorzien
ongebruuc	het niet in vrije terbeschikking hebben
ongecalangeert	zonder door iemand aangeklaagd te kunnen worden, onaangevochten, onbestreden
ongecanceleert	zonder uitschrappingen, uitkrassen of insnijdingen, een akte niet door insnijdingen enz. ongeldig gemaakt
ongecancelleert	niet door insnijdingen als ongeldig gewaarmerkt
ongecanseliert	zie: ongecancelleert.
ongecommert	zonder beslag, geen beslag opgelegd
ongecorrigeert	niet gestraft
ongeheert	zonder heer of aanvoerder
ongeheten	eigenmachtig
ongehilict	ongehuwd
ongejaert	minderjarig
ongekloven	uit een stuk
ongekondigt	niet bekend gemaakt
ongeladet	niet uitgenodigd
ongelden	lasten, belasting
ongelder	ontvanger van het ongelt (belasting)
ongeleestet	nog niet afgedaan
ongelooft	niet goedgekeurd
ongelt assisia,	belasting vooral op levensmiddelen, vertering - en gebruiksbelasting, onkosten te betalen bij openbare verkopingen
ongemiddelt	rechtstreeks, onmiddellijk
ongepijnt	zonder straf
ongepuniert	ongestraft
ongeraetsiert	zie: ongeraseert
ongeraseert	niet door doorhalingen als ongeldig gewaarmerkt
ongerec	ongelukkige toestand
ongeschift	onverdeeld
ongeschoeid	zonder schoenen lopen, zoals bij de karmelieten
ongeschoffeert	zonder blaam, zonder schande
ongesegelt	zonder van zegel voorzien
ongesekert	niet in rechte bewezen
ongesinnet	krankzinnig, geestesziek
ongesoent	niet door een soen beëindig, soen is een overeenstemming in rechtszaak
ongesondelijc	ongeneselijk
ongespannen	niet in boeien, vrij
ongestorven	niet gedood
ongetwiët	ongescheiden
ongeveerlick	ongeveer
ongevriët	niet opgenomen in het gilde
ongevrijt	niet omheind of afgesloten
ongeweer,	onweer
ongeweerte	zie ongeweer
ongeweselijc	levenloos
ongewesen	niet door een vonnis beslist
ongewiset	niet door een vonnis uitgewezen
ongewivet	ongetrouwde man
ongewonnen	niet door den eigenaar zelf verdiend, niet op andere wijze dan door erfrecht verkregen
ongewroecht	niet beschuldigd
onghewedde	nog niet aanhangig zijnde, buiten de wet
ongoed	slecht
onhoesch	zie; onbehovesch
onhovesch	onfatsoenlijk, onbehoorlijk
onjarich	minderjarig
onkerstenlic	onchristelijk
onkerstijn	heiden, onkerkelijk
onklaar	heraldiekteken, anker op schild met touw om de stang gewonden
onlandich	drassig of moerassig land
onledigheid	drukte, druk bezig zijn
onlichamelijk leen	leen zonder leenman, bestond uitsluitend uit rechten op cijns, renten en andere rechten
onmegaen	het rondgaan van de vinders om overtredingen van de keuren te constateren. ook : het rondgaan van de schout om te panden (beslaglegging op een goed)
onmondig	zie onmondige
onmondige,	minderjarige, dit was vroeger tot 25 jaar
onmondigheid	onbevoegd tot het verrichten van rechtshandelingen, b.v. gehuwde vrouwen, onder curatele gestelde, ongehuwde kinderen onder de 25 jaar
onmundige kinderen	minderjarige kinderen
onneselijc	ongeneeslijk
onnosel	onschuldig van geest, onnozel
onnoyael	ontrouw, niet loyaal
onnut	nadeel
onnuttichheit	schandelijk gedrag, zedeloosheid
ononbindelijc	onlosmakelijk
onpartiïch	onpartijdig, onbevooroordeeld
onplichtich	onschuldig
onpriselijc	afkeurenswaardig
onraet	moeite, arbeid, ook accijns
onraetspenninc	onkosten
onrechte bevallen (in den)	in een proces veroordeeld worden.
onredelijc	onbillijk
onreynnicheit	vuil, (huis)vuil
onschamel	schaamteloos
onschout	onschuldig, erkenning van niet schuldig zijn, ook gezien als zware beschuldiging, zwaar vergrijp
onscout bieden (voer iet)	aanbieden van de zuiveringseed te doen, ten bewijze van zijn onschuld
onsculdich siin van iet	iets niet gedaan hebben, niet bij iets betrokken zijn
onscult op iet nemen (zijn)	zich verontschuldigen
onsege	nederlaag
onseker(e)	onzeker (e)
onselfmondich	meestal minderjarige, mogelijk ook niet zelfstandige, onder curatele staand
onsen	onze
onsin	krankzinnig, geestesziek
onslakinge	ontslag van rechtsvervolging
ontbieden	laten komen, ook aan iemand laten weten, gelasten
ontblader	pachter, vruchtgebruiker
ontblooten	in gebruik nemen van bv land, in cultuur brengen
ontbonden	bandeloos
ontbondich	vrij van
ontborgeren (enen)	iemand zijn burgerrecht ontnemen
ontbruden	vreemdgaan met andere vrouw
ontcrachten	met geweld ontsnappen, ontvluchten
ontdreven	verloren gegaan
onterven	iemand van zijn erfdeel beroven
onterven (enen	bij testamentaire beschikking een beschikking ten nadeel zijner natuurlijke erfgenamen maken
ontfaen	ontvangen
ontfaen (iet)	de overdracht van iets
ontfange	geaccepteerde
ontferren (enen iet).	bedrieglijk ontnemen. ook iemand benadelen
ontganc	ontsnapping
ontgeven (enen	een beslissing nemen, waarbij iemand het eigendom van een onroerend goed ontnomen wordt
ontgichten	op wettelijke wijze afstand doen van zijn rechten
onthalmen	op wettelijke wijze afstand doen van iets
onthalsen	onthoofden
onthelen	bederven
onthengen (iet)	gedogen, toelaten
ontheten	bevelen
onthiet	zie ontheten
onthoefden	zie onthoveden
onthoveden,	onthoofden
onthuwet	ongehuwd
ontjaghen	wegjagen
ontliven	doden, ombrengen, vermoorden
ontlorst	ontstolen
ontmannen	castreren
ontmensen	sterven
ontpoerteren	ontnemen van zijn poorterschap, ontnemen van zijn burgerrechten
ontramponeert	beschadigen
ontrechtelijc	onrechtmatig
ontrumen	in ballingschap gaan, vluchten
ontruymt	verlaat
ontscaet	schadeloos, straffeloos
ontschadelijck	vrijwaren?
ontschaden	vrijwaren voor schade
ontschieten	uit de hand lopen
ontscriven (enen iet	door een schriftelijke akte iemand zijn recht ontnemen.
ontsegelen (iet	iets van het zegel ontdoen
ontsegginge	oorlogsverklaring
ontslapen	overleden
ontsliten (iet	een vonnis vernietigen
ontterden	ontsnappen
onttugen (ontughen) (enen van iet	door het afleggen van getuigenis iemand zijn recht doen verliezen
ontwaringe.	het ontnemen der "were," het bezit van een vastgoed, aan iemand
ontwijsen, ontwisen	bij vonnis ontnemen
onus	last
onverboden	geoorloofd
onverbolgen	in kalme gemoedstoestand
onvercoft	onvervreemd, niet in vreemde handen overgegaan
onverderft	in een goede staat zijnd
onverdoemd	niet veroordeeld
onverdruct	vrij in zijn bewegen, vrij om te gaan en staan
onverervet	niet in het bezit van een erfenis
onverhoedet	onvoorzien
onverjaert	minderjarig
onverlaet	restanten
onvernoecht	niet voldaan, onbetaald
onvernuecht	zie onvernoecht
onversien	aan zijn lot overgelaten, ook onverwachts
onversijst	waar over nog geen belasting is betaald
onversleten	niet door een vonnis beslist.
onwedderroeplicken	niet te herroepen
onwettich	onwettig van geboorte, niet verwerkt binnen een voor de kerk of gemeentelijk bestuur gesloten huwelijk
onwillig decreet	een verkoping van de goederen van schuldenaars, nadat een vonnis daartoe bekomen is
oocke	ook
ooclant	klein stuk land door een weg gescheiden van een groot stuk land
ooftboomgaert	hoogstamboomgaard
oomskint	neef
oomssonne	zie oomskint
oorbaar	nut, voordeel
oorboorhout	goed timmerhout
oorconde	getuige
oorconscap	de emolumenten der schepenen, hun bij het passeren van een akte in het gerecht betaald als loon voor hun later af te leggen getuigenis daarover
oorcussen	oorkussen, hoofdkussen?
oorcusteect	kussensloop
oord	inhoudsmaat voor natte waren, 1 oord = 2 kan, = 2 mengel = 0,6 ltr
oordaeghen	herdagen
oorfluwijn	kussensloop
oorijzer	sieraad aan de muts bij vrouwen
oorkonde	in plechtige vorm opgestelde akte
oorlinc	erfgenamen, nakomelingen
oorname	geslachtsnaam
oorschult	erfschuld
oortje	munt17e-18e eeuw , gelijk aan 4 penningen
oortken	betaalmiddel, zilveren munt, 1 oortken = 18 mijten Brabants
oorvede	belofte, afgelegd aan het gerecht, dat men wegens een of ander feit geen wraak zal nemen.
oospot	waterketel
oost	augustus
oostal	katapult, ook een martelwerktuig
oosterlingen	vaak Duitse handelaren
oostganger	militair voor O.I. Leger, soms ook bestuursambtenaar
ooverseyde (van de)	transport van getallen bij een optelling over meer bladzijden
ooy	weiland grenzend aan een rivier
OP	afk. Ordo Predicatorum, Orde van de les frères Prêcheurs, de Predikheren, de Dominicanen
op	afk. oncle paternel, oom van vaderszijde
op poene	op straffe van
op te gaderen	in te zamelen
opantworden	uitleveren, afgeven
opbacken	waarmerk er op bakken
opbannen	op een plechtige wijze sluiten
opbeurder	ontvanger
opbliven	niet willen ontruimen
opboeren	zie; opboren
opboren	in ontvangst nemen
opbrandinge	verbranden (van b.v. de heide begroeiing)
opbueren	zie; opboren
opcomste	inkomsten uit iets verkrijgen
opcomsten	inkomsten, opbrengst
opdagen	voor het gerecht dagen
opdingen	een vonnis opleggen aan iemand
opdracht	overdracht van een vast goed
opdrager	sjouwerman in pakhuis, schip, of bedrijf, ook de persoon die een goed in zijn eigendom overdraagt aan een ander
opdrucken (iet).	iets met zijn zegel voorzien
opeischende	opeisen
open rechtdach	de openbare terechtzitting in de schepenbank
openbaerlike	in het openbaar, niet in het geheim
openbair	openbaar
openebrief	een akte met uithangende zegel, in tegenoverstelling van een door een zegel gesloten brief
openen breve	verklaring aan alle die dit lezen
operarius	loonwerker, werkman, handwerker
operateur	werkmeester
operatie	werking
operatio caesarea	keizersnede
operatius caesarea	zie operatio caesarea
operatius scriniarius	schrijnwerker
operator	zie operarius
operen	opperwerk voor een metselaar verrichten
operer	opperen voor de metselaar
opereren	werken
opereux(s)	arbeidzaam, werkelijk, groot, zwaar
operven	in eigendom door een erfenis
opgaarder	ontvanger
opgebieden	dagvaarden
opgedrukt zegel	papierstrookje met was door een warm gemaakt stempel er aan bevestigd
opgenoomen	in het (huwelijks)register ingeschreven
opgeregt	heeft opgemaakt (testament)
opgetugen	getuigenis afleggen tegen iemand
opgevaeren	opgestaan
opgevinge	overdragen van een iets, afstand doen
opgezworen,	lid van het gildebestuur die de eed had afgelegd
ophoper	belasting ophaler
ophoudingen	gevangennemen, beslaglegging
ophuus	bovenwoning
opidani	burgers, inwoners
opidanus	poorter, burger
opidum	stad, plaats
opifex	handwerksman, arbeider
opificie	handbacht?, ambacht, handwerk
opificis	van de arbeider, van de handwerksman
opificium	beroep
opilio	schaapherder
opinatie	waning, hopen op een goede afloop, hopen op iets goeds
opiniatre	stijfzinnig, kriegel
opiniatre(e)ren	onverzettelijk, brieven
opinie	waan, mening, drift
opiniëren	wanen, menen
opinieux	verwaand
opleiden	gevangen zetten
oploopen	aanranden, aantasten
oplooper	zie oploopen
oplopinge	overstroming
oportuin	gelegen, bekwaam
opper......	opper- voor een functie is meestal de hoogste in rang
opperclager	hoofdaanklager
oppergrootvader	overgrootvader
oppidanus	burger van de stad
oppidum	stad
oppignoratie	verpanding
oppignoreeren	verpanden
opponent	zie opposant
opponeren	zie oppose(e)ren
opposant	opponent, verweerder, tegenstrever
oppose(e)ren	tegenstellend, tegenzetten, weerstaan
oppositie	tegenstelling, weerstand, tegenweer, tegenstelling
oppress(e)eren	verdrukken, onderdrukken
oppreßie	verdrukking
opprimeeren	verdrukken, onderdrukken
oppugneren	bevechten, bestrijden
oprel	naar de kruin van de dijk toelopende weg
oproepinghe	geboden
oproepingscedel	biljet. dagvaarding
oprorisschen	persoon die oproerteksten verkondigd
opruimer	soevereinboor, kegelvormige boor
oprukking	bij boedelscheiding het voorkeursrecht van de oudste zoon, het hoger plaatsen op de voorkeurslijst van de oudste zoon
opseggen (enen iet)	iemand aanzeggen, dat men iets wil doen eindigen (meenboedel = gemeenschappelijke onverdeelde boedel, huurcontract)
opsetene	noemde men de bedrijver die zijn land op de parochie bewerkte gevestigde, inwoner
opsetten (iet)	te koop aanbieden
opsicht te hebben	toezicht te houden
opslaende venxteren	vensters, die niet als de tegenwoordige vensterluiken zijwaarts naar buiten geopend werden, doch van boven naar beneden opengeslagen werden
opsteecker	steekwapen, lang mes, bajonet
opstellige gedaan (is)	is openlijk aangekondigd
opstriken (iet)	opduwen, naar boven stuwen (bv. in Utrecht: de goederen van de "werven" onder aan de gracht, waar ze aangevoerd worden, langs de opgaande "wedden" tot boven op de straat brengen.)
opswere	onder ede verklaren
opte aengevinge	volgens aangeven van
optie	keur, kiezen
optoch	hijskraan
opulent	rijk
opulentie	rijkheid, rijkdom, overvloed
opvertiën	geheel en al afstand doen
opwater	water dat van de bergen afstroomt
opwroegen	ten laste leggen
opzicht	toezicht
opzittende	inwoner
or	goud
ora et labora	bid en werk
ora pro nobis	bid voor ons
oracul	hemelspraak, hoedspraak, godsspraak, vraagbaak
orateur	redenaar
oratie	vertoog, redenering, reden, gebed
orator	aanvrager
oratore	bedehuis
oratrix	aanvraagster
orba	weeskind (meisje)
orbatum	beroofd
orbatus	beroofd van
orbitas	kinderloosheid
orbus	wees, ouderloos
orconde	getuigenis, getuigenverklaring
orconde	getuigenbewijs, getuigenis, bewijs, getuige
orcondelijc	door bewijzen gestaafd
orconder	getuige
orconscap	zie; heuge
ordce	afk. ordonnance, regeling, bepaling, voorschrift, verordening
ordeel	oordeel
ordeelboec	boek waarin alle uitspraken van de rechtbank zijn opgeschreven
ordeelgelt	onkosten voor een uitspraak of vonnis
ordeelstede	gerechtsplaats
ordelaer	het vonnis uitsprekende rechter
ordelinge	uitspraak, oordeel, beslissing in een rechtszaak
ordinaire	het gewone
ordinantie	geschiktheid, schikking
ordinariis ecclesiae sacramentis	met de gebruikelijke sacramenten van de kerk
ordinariis morturientium sacramentis	met de gebruikelijke sacramenten van de stervenden
ordinaris	gewoonlijk
ordinarius	gewone..... , meestal de lagere uitvoerder van een functie
ordinarus	gewoon
ordineren	beschikken
ordo	orde
ordonnantie	inzetting, keur, schikking, bevel, ontwerp, kerkorde, reglement
ordonnantie (ter)	in opdracht van, op last van
ordonneren	schikken, instellen, willekeur, tot priester wijden, ook bevelen
ordonneren (‘t)	te verordenen, te beschikken
ordonneren (ende willekeuren)	verordenen, een verordening of keur uitgeven
ordonnieren	uitvaardigen, verordenen
ordre	afk. ordinaire, gewoon(lijk), normaal, gebruikelijk, in de regel ook schikking, orde, stel, bestel, dagorder
oreillet	oorbel, oorhanger, oorversiersel
oreillettes	oor kompressen, oorkleppen, oorijzers
orendrager	lasteraar
orenveger	de pink
oreren	redevoeren
orfèvre	goudsmid
orfroys	goudborduursel
organista	organist
orgelhuisje	gebouw boven de poort waarin het valhek (orgel) is opgehangen
orgelhuus	orgelkast
orgelist	organist
orgelsteller	meestal de orgelmaker die het in onderhoud heeft
oriential	van oosten, oostwaarts, oprecht van 't beste
originali	afschrift stemt, nadat het is gecollationeerd woordelijk overeen met het origineel
origineel	oorspronkelijk, het principale en eerste schrift
origo	oorsprong, afkomst
oriljet	zie oreillet
oriundus	komend van, afstammend van, kind van
ornament	versiering, gesmede
orneren	versieren, optooien
orphanus	wees, weeskind
orphelin	zie orphanus
orseille	rode- of paarse verfstof uit korstmossen gemaakt
ortelijk	in het kort
orthodox	rechtgelovig, rechtzinnig
ortus	geboorte, afstamming, afkomstig , ook tuin
os	rund, gecastreerde stier, trekdier, ook voor de slacht gefokt
OSB	afk. ordre de Saint Benoit, Orde van de Benedictijnen
osepot	waterketel
osiedrop	ruimte naast een huis tussen de lijn waar de afdruipende regen neervalt en de muur
osseweyer	oppasser bij het grazen van ossen
ostage	pand, gijzeling
ostagier	gijzelaar
ostenderen	brallen, pochen, beroemen, stoffen ook vertonen
ostentatie	beroemd vinden, pochen, snorken (snoeven), pralerij, grootspraak
ostiarius	torenwachter, poortwachter
osyendroppe	zie osiedrop
Ot	afk. ondertrouw
otfenijn	wees, ouderloos
otieux	ijdel, ledig
otium	verdiende rust na eervolle ambtsvervulling
otium et pax	rust in vrede
oubliant	vergeetachtig
oud bewind	de periode die met de Franse revolutie eindigde in België (omstreeks1796)
oude heircomen ende hoevenaersrecht	gewoonterecht
oudegrotevrouwe	overgrootmoeder
oudemanhuismeester	bestuurder van het oude mannen tehuis
oudemoeder	grootmoeder
oudemoeye	oudtante
ouderdach	verjaardag
ouderdoem	eerst-geboorterecht
ouderman	bestuurder van een gilde. ook vaak deken genoemd
oudermanne kiste	een meubel als "de stat kiste," die in de vergaderkamer der oudermannen stond, ook een gewone, gesloten kist
oudevader	grootvader, voorvader?
oudnederlands	de “Nederlandse” taal tot 1150
oudraad	college van (oud) bestuurders die de nieuwe bestuurder moet kiezen
ouest	oost (richting)
ourtum	tuin
outaertafel	altaartafel
outeigen	een perceel grond, waarvan men het onbezwaard eigendom heeft, dat dus niet met een rente belast is, ook waarvan iemand het onbezwaarde eigendom heeft.
outerve	een onroerend goed, dat iemand krachtens zijn recht als naaste erfgenaam heeft verkregen (en dat daarom niet zonder toestemming van de bloedverwanten vervreemd mocht worden, en bij kinderloos overlijden terugviel aan de zijde, van waar het gekomen was: (gewonnen goed en roerend goed is dus geen outerve)
outichsasy	autorisatie
outmoeder	grootmoeder
outoom	oom
outrage	spijt, leed. overlast
outrageeren	leed veroorzaken, overlast veroorzaken
outvader	grootvader
ouvrier	arbeider
ouwe	ooi
Ov	afk. overzicht
Ov.	afk. huw. akte, overleden
ovaal	eitrek, eirond
ovaal schild	heraldiek, vorm van schild door gehuwde vrouwen en geestelijken gevoerd
ovenbuur	bakhuis
ovencrucke	ovenhaak
over den bloede sitten	een doodvonnis vellen
overalde	voorvader
overbreken	buiten zijn oever treden van de rivier
overbuur	overbuurman
overcleet	overkleed
overcomen	overeenkomen
overcomen (ende verdragen)	overeenkomen
overcomen te wesen	overeengekomen te zijn
overcopen	verkopen
overcost	rente, interest
overdenckende	over na nadenken
overdragen	overgaan, toevallen, versterven op, devolveren
overgangsrecht	devolutierecht, overdracht van goederen van een familie die in de rechte lijn is uitgestorven toewijzing van goederen uit het tweede huwelijk aan kinderen uit het eerste
overgesondene	voorgelezen
overgeven. (enen iet).	gerechtelijk overdragen
overgichten (enen iet)	een gerechtelijke verklaring ten iemands laste afleggen
overgifte.	gerechtelijke opdracht van een onroerend goed
overhebben (iet)	door overgifte = overdragen, in zijne macht krijgen
overhoer	overspel
overjaar	vorig jaar
overjaard	oud
overlant	ver weg gelegen land
overleefd	gestorven, overleden
overleyt	overlegd
overman	zie; ouderman
overmeester,	bovenmeester, hoofd van de school
overmeister	zie overmeester
overmits	door middel van
overmoeye	oudtante
overoom	oudoom
overoudemoeder	overgrootmoeder
overouders	voorouders
overoudevader	overgrootvader
overoutheid	hoge ouderdom
overposen	klok luiden voor een dode
overrechters	de Hooge rechters in Friesland
overseggen (enen iet)	een arbitrale uitspraak doen ten laste van iemand
oversilveren	verzilveren
oversliten	een vonnis vellen in iemands nadeel
oversliten (enen iet)	een vonnis ten laste van iemand vellen
overspeelsterse	overspelige vrouw
overste ouderman	hoofdbestuurder van een gilde
overtoom	plaats waar een schuit over land werd getrokken
oves	schapen
oxhoofden	wijnvaten